مقایسه نرخ های گشتاور لرزه ای، زمین شناسی و ژئودتیک در البرز مرکزی

برآورد نرخ گشتاور روشی به نسبت نوین در بررسی میزان فعالیت های زمین ساختی مناطق مختلف به شمار می رود و زمینه ای را برای تلفیق روش های مختلف فراهم می کند. نرخ گشتاور در واقع بیانگر میزان انرژی است که در سامانه های دگرریختی وجود دارد. برای تعیین نرخ گشتاور سه روش متفاوت وجود دارد که هریک از دیدگاهی خاص، تحرک و پویایی زمین ساختی یک منطقه را بیان می کنند. این سه روش عبارتند از: روش ژئودتیکی (نقشه برداری)، لرزه ای و زمین شناسی. روش ژئودتیکی که بر مبنای تانسور نرخ کرنش (استرین) به دست آمده از داده های ژئودتیکی تعیین می شود، نمایانگر میزان دگرشکلی (اعم از لرزه ای و غیر لرزه ای) است که در حال حاضر در منطقه رخ می دهد. نرخ گشتاور لرزه ای که بر اساس کاتالوگ های زمین لرزه های تاریخی و دستگاهی به دست می آید نشان دهنده مقدار انرژی است که به صورت لرزه ای و در طی وقایع لرزه ای موجود در کاتالوگ های زمین لرزه ای منطقه آزاد شده و نرخ گشتاور زمین شناسی که با استفاده از ویژگی های هندسی گسل ها به دست می آید، توانایی بالقوه گسل ها در آزاد ساختن انرژی الاستیکی ذخیره شده در آنها را آشکار می کند. برای منطقه البرز مرکزی نرخ گشتاور ژئودتیک، نرخ گشتاور لرزه ای (بر مبنای داده های زمین لرزه های تاریخی و دستگاهی) و میزان نرخ گشتاور زمین شناسی برآورد شده است. بالاترین میزان نرخ گشتاور در منطقه مورد مطالعه مربوط به روش ژئودتیکی (Nm/yr ۱۰۱۹×۸۳/۸)و سپس نرخ گشتاور زمین شناسی (Nm/yr ۱۰۱۹×۱۲/۰) و در نهایت کمترین میزان، مربوط به نرخ گشتاور لرزه ای (Nm/yr ۱۰۱۹×۸۳/۸-۱۰۱۹×۰۴۶/۰) است. با توجه به پراکندگی کانون سطحی زمین لرزه ها، بیشترین انرژی لرزه ای آزاد شده در بخش های جنوبی البرز مرکزی است که با توجه به بالا بودن نرخ گشتاور ژئودتیک و زمین شناسی در بخش های شمالی به نظر می رسد بخش های شمالی البرز مرکزی دارای پتانسیل لرزه خیزی بالاتری باشند.  

کلیدواژه ها:

نرخ گشتاور ، البرز مرکزی ، انرژی ، زمین لرزه ، نرخ کرنش