شناسایی مناطق در معرض خطر فرونشست با استفاده از روش تلفیقی AHP-FUZZY (مطالعه موردی: دشت شبستر- صوفیان)

یکی از مخاطرات دشت های آبرفتی کشور، فرونشست زمین است. در طی سال های اخیر، بحران آب دشت های زیادی در کشور را دچار فرونشست کرده است، که از جمله آنها دشت شبستر - صوفیان بوده است. با گسترش سطح زیر کشت و افزایش فعالیت های کشاورزی، و خشکسالی های اخیر، میزان بهره برداری از آب های زیرزمینی در این دشت افزایش یافته وهمین مسئله سبب افت آب زیرزمینی و بروز مخاطره فرونشست در این دشت شده است. به منظور برنامه ریزی برای کاهش خطرات ناشی از فرونشست زمین، شناسایی مناطق پرخطر و مستعد وقوع این پدیده ضروری است. در این پژوهش برای تحقیق این هدف، تعداد ۷ لایه اطلاعاتی شامل شیب، ارتفاع، واحدهای ژئوموروفولوژی ، فاصله از رودخانه، کاربری اراضی، لیتولوژی و افت منابع آب زیرزمینی تهیه شده است پس از تهیه لایه های اطلاعاتی با توجه بهاینکه ارزش و اهمیت لایه ها یکسان نیست، از مدل AHP به منظور وزن دهی به لایه ها بهره گرفته شده است. برای انجام محاسبات از نرم افزار expert choice استفاده شده و پس از بدست آوردن وزن های نهایی هرکدام از معیارها، وزن بدست آمده طبق نظرات کارشناسانه در نرم افزار GIS بر روی لایه ها اعمال شده است. همچنین برای مدل فازی با استفاده ازعملگر گامای فازی، نقشه های فازی شده با هم تلفیق شدند. جهت تعدیل حساسیت خیلی بالای عملگر فازی ضرب و همچنین حساسیت خیلی کم فازی جمع، ازعملگر فازی گاما استفاده شده است. و در نهایت نقشه پتانسیل مناطق مستعد فرونشست تهیه شده است. بر اساس این نقشه، عمده مناطق دارای فرونشست در مناطق جنوب و غربی دشت بوده اند طبق نقشه طبقه بندی پتانسیل فرونشست منطقه، به ترتیب ۲۸.۷ و ۲۳.۲ درصد از مساحت منطقه در طبقه فرونشست زیاد و خیلی زیاد قرار گرفته اند.

کلیدواژه ها:

فرونشست زمین ، روش AHP-Fuzzy ، افت سطح آب زیرزمینی ، دشت شبستر - صوفیان