مطالعه نقاشی های دیواری دوره صفویه در تالار چهل ستون بر پایه نظریه بازتاب

اثر هنری به عنوان محصول و بازتاب اوضاع حاکم بر جامعه و بستر شکل گیری خویش، گویای شرایط مختلف یک جامعه باشد. این امر به ویژه در جوامعی که زمینه اجتماعی سهمی در شکل گیری اثر هنری داشته، قابل توجه است. در طول تاریخ ایران نیز وقایع مهم سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بر تحولات نقاشی ایران تاثیر بسیاری نهاده و تغییر حکومت ها اغلب با جابجایی هنرمندان و ادغام سنت های هنری همراه بوده است. در واقع نقاشی ایرانی از جمله هنرهایی است که بدون شناخت دیگر آثار ادبی و هنری از یک سو و دیدگاه ها و جامعه حاکم از سوی دیگر قابل بررسی نیست. بازتاب این نگرش در نقاشی های دوره صفویه با توجه به شکوه این زمان آشکار است. به نحوی که بیشتر صور نقاشی برگرفته از وضعیت زندگی، چگونگی حیات درباری، طرز رفتار طبقه اشرافی و ترسیم کاخ ها و باغ ها بوده است. از بناهای شاخص این دوره می توان به «کاخ چهل ستون اصفهان» اشاره کرد. که تنوع در نقاشی های دیواری آن قابل توجه است. و درک دقیق تر آن ها مستلزم شناخت جامعه عصر صفویه است. هدف از مقاله پیش رو تاکید بر رابطه زمینه اجتماعی در آفرینش اثر هنری با تکیه بر مضامین نقاشی های دیواری تالار چهل ستون در دوره صفویه است که به شیوه توصیفی - تحلیلی بر پایه رویکرد بازتاب انجام گرفته است. همچنین این سوال اصلی مطرح بوده ک: مضامین اجتماعی در نقاشی های دیواری تالار چهل ستون چگونه بازنمود یافته است؟ نتایج تحقیق حاکی از آناست که در نقاشی های دیواری چهل ستون، حیات اجتماعی در بزم و جنگ روایت شده گویی که انگیزه اصلی، بازتاب تحولات ارزشی و سیاسی جامعه بوده است و هرکس به تناسب منصب و اعتبار خویش دارای موقعیت اقتصادی خاص بوده است.

کلیدواژه ها:

نقاشی دیواری ، تالار چهل ستون ، دوره صفویه ، مضامین اجتماعی ، رویکرد بازتاب