تحلیل فضایی آسیب پذیری شبکه معابر شهری در برابر زلزله با رویکرد مدیریت بحران (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهر زنجان)

معابر شهری به‌عنوان یکی از عناصر مهم کالبدی شهر، نقشی چشم‌گیر در میزان آسیب‌پذیری دارند به‌طوری‌که در صورت مسدود شدن ممکن است خسارات و صدمات را به هنگام و بعد از وقوع زلزله به چندین برابر برسانند؛ مسائل و آسیب‌هایی سبب روی آوردن به مدیریت بحران به‌عنوان رویکردی جهت کاهش آسیب‌پذیری در برابر مخاطرات طبیعی خصوصاً زلزله در شهرها شده است بنابراین بررسی شبکه معابر با توجه به ارتباط تنگاتنگ آن با سایر کاربری‌ها دارای اهمیت هست. هدف از این تحقیق تحلیل فضایی آسیب-پذیری شبکه معابر به‌منظور کاهش میزان آسیب‌پذیری آن در برابر زلزله بخش مرکزی شهر زنجان می‌باشد. در این راستا پژوهش حاضر با بهره‌گیری از روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از مجموعه داده‌های بلوک‌های آماری سال 1395، طرح تفصیلی 1394 و نظرات ۱۴ داور به تدوین شاخص‌های جامع پرداخته و برای تجزیه‌وتحلیل از مدل AHP در محیط ArcGIS و درنهایت با تلفیق معیارها و تولید لایه‌ها از منطق فازی به تحلیل آسیب‌پذیری شبکه معابر شهری در برابر زلزله پرداخته است. یافته‌ها نشان می‌دهد که بخش مرکزی شهر زنجان آسیب‌پذیری بالایی در برابر زلزله‌های احتمالی داشته باشد. به‌طوری‌که از کل معابر منطقه موردمطالعه با مساحت 82 هکتار، 9.2 هکتار آسیب‌پذیری خیلی زیاد، 20.4هکتار آسیب‌پذیری زیاد، 25.4 هکتار آسیب‌پذیری متوسط، 11.5هکتار آسیب‌پذیری کم و 15.5 هکتار از آسیب‌پذیری خیلی کم برخوردار بوده است.‌که درمجموع 29.6 هکتار از سطح معابر از آسیب‌پذیری زیاد و خیلی زیاد برخوردار هستند. درنهایت می‌توان بیان داشت که مهم‌ترین عوامل آسیب‌پذیر شبکه معابر در بخش مرکزی زنجان شامل فرسودگی بافت جداره معبر، تراکم بالای جمعیت مرتبط با معبر و درجه محصوریت بالای معابر می‌باشد.

کلیدواژه ها:

آسیب پذیری ، شبکه معابر ، زلزله ، بخش مرکزی زنجان