مطالعه فیلوژنی مولکولی گونه های ‭Aspergillus ‬جدا شده از غلات در شمال غرب ایران

روش های مولکولی بر اساس ‭DNA ‬نقش موثری را در مطالعات تاکسونومیکی جنس ‭Aspergillus ‬از نظر تمایز و شناسایی گونه ها و استرین های نزدیک، بررسی تنوع ژنتیکی، بررسی روابط فیلوژنتیکی، مشخص کردن موقعیت تاکسونومیکی بسیاری از تاکسون های ناشناخته و نیز حل کردن بسیاری از مشکلات مرتبط با تاکسونومی این جنس داشته است. تحقیق حاضر با هدف شناسایی فرم های غیر جنسی و جنسی گونه های این قارچ روی اندام های هوایی غلات در استان های شمال غرب ایران با استفاده از روش های مولکولی اجرا شد. استخراج ‭DNA ‬کلیه جدایه های آسپرژیلوس به دست آمده در این تحقیق، شامل تعداد ‮‭525‬ جدایه آسپرژیلوس جداسازی شده از اندام های هوایی غلات و ‮‭39‬ جدایه دیگر تهیه شده از طریق کلکسیون ملی قارچ های زنده ایران ‭(IRAN C)‬، با استفاده از روش سنیس (‮‭1992 , Cenis) ‬با اعمال تغییرات جزیی انجام شد. به منظور انتخاب نماینده هایی از جدایه ها جهت انجام آنالیزهای فیلوژنتیکی، چند شکلی از طریق مطالعه پلی مورفیسم ‭(RFLP) ‬روی فراورده های تکثیر یافته ژن ‭-tubulin ‬مورد بررسی قرار گرفت. تکثیر این منطقه ژنی با استفاده از جفت آغازگر ‭Bt‬2‭a/Bt‬2‭b ‬و برش فراورده های تکثیر یافته این منطقه با استفاده از آنزیم های برشی ‭BsuRI (HaeIII)‬، ‭HinfI ‬و ‭TaqI ‬انجام شد. تعداد ‮‭100‬ نمونه ‭DNA ‬با استفاده از روش ‭PCR-RFLP ‬انتخاب شده و در مناطق ژنی ‭ITS nrDNA‬، ‭-tubulin ‬و ‭calmodulin ‬توالی یابی شدند. آنالیز توالی های این مناطق ژنی با استفاده از روش های ‭Neighbor-joining (NJ) ‬و ‭Maximum Parsimony (MP) ‬به طور جداگانه در نرم افزار ‭MEGA‬5 انجام شد. آنالیز توالی های منطقه ‭ITS nrDNA ‬نشان داد که اگر چه این منطقه دارای توانایی تمایز و تفکیک بخش های مختلف واقع در زیرجنس های مختلف و نیز تعدادی از گونه های واقع در آن ها می باشد، قادر به تمایز و شناسایی قطعی گونه های نزدیک به هم نمی باشد. در مقابل ژن ‭calmodulin ‬دارای توانایی تمایز اغلب گونه های نزدیک واقع در بخش های مختلف آسپرژیلوس می باشد. با این وجود تکثیر بسیار دشوار و زمان بر این منطقه در اغلب گروه های مورد مطالعه و افزایش احتمال معرفی گونه های ژنتیکی در اثر عملکرد این ژن از جمله مشکلات مواجه شده زمان کار با این ژن بود. ژن ‭-tubulin ‬دارای مزایای عمده تکثیر و توالی یابی سریع و آسان در مورد اغلب گروه های آسپرژیلوس و توانایی تمایز و شناسایی دقیق اغلب گونه ها بود که در حد زیادی هم منطبق با مشخصات ریخت شناسی بود. لغات کلیدی: آسپرژیلاسه، ایران، تاکسونومی، تنوع زیستی، فیلوژنی