بررسی کارآیی تیمارهای پیش سرمادهی و خراش دهی شیمیایی و مکانیکی در شکستن رکود بذر خردل وحشی ‭(Sinapis arvensis)‬

رکود ‭(Dormancy) ‬بذر یکی از مهمترین مشکلات مطالعه تاثیر عوامل مختلف بر ویژگی های جوانه زنی بذر علف های هرز تلقی می گردد. چرا که در این مطالعات به بذور سالم، فاقد رکود و در عین حال دارای قدرت جوانه زنی و حیات بالا نیاز می باشد.از این رو، یافتن روش های ساده و ارزان برای شکستن رکود بذر علف های هرز یک گام مهم و ضروری به شمار می رود. این آزمایش به منظور یافتن روش های قابل به کارگیری کارآمد برای شکستن رکود بذر در گیاه خردل وحشی ‭(Sinapis arvensis) ‬به عنوان یکی از علف های هرز مهم کشور انجام شد. آزمایش با استفاده از بذور جمع آوری شده از مزارع ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان و مزارع اطراف گرگان ، در سال ‮‭1389‬ در آزمایشگاه مرکز تحقیقات کشاورزی گرگان انجام شد. جمعیت بذری به سه قسمت تقسیم شدند، دو قسمت از آن به ترتیب به مدت دو هفته و چهار هفته در دمای 4 درجه سانتی گراد در شرایط مرطوب نگهداری گردیدند (سرمادهی مرطوب) و یک قسمت از بذور در شرایط آزمایشگاه و در دمای معمولی نگهداری شدند. بذرها در تمامی طول دوره سرمادهی بطور یکنواخت مرطوب نگه داشته شدند. سپس نه تیمار خراش دهی مکانیکی و شیمیایی بر هر یک از این سه قسمت بذر اعمال و اجزای (سرعت، یکنواختی و درصد) جوانه زنی آنها بررسی شد. همچنین به منظور تعیین تاثیر تیمارها بر نفوذپذیری پوسته بذر به آب، روند زمانی جذب آب بذور پس از اعمال تیمارها مطالعه گردید. نتایج تجزیه واریانس حاکی از تاثیر معنی دار تیمارهای پیش سرمادهی و خراشصدهی و اثر متقابل آنها بر اجزای جوانه زنی در سطح %5 بوده است. بر اساس نتایج بدست آمده برای شرایط عدم سرمادهی مرطوب و دو هفته سرمادهی مرطوب، موثرترین تیمارها، تیمار قرار دادن بذور در جیبرلیک اسید با غلظت ، ‮‭2000‬و ‮‭1500‬ میلی گرم در لیتر به مدت ‮‭24‬ ساعت و به دنبال آنها تیمار 2 دقیقه خراش دهی مکانیکی بودند. در شرایط چهار هفته سرمادهی بذور در هیچ یک از تیمارها جوانه زنی قابل قبولی نداشتند. بدون استفاده از تیمار پیش سرمادهی درصد جوانه زنی در تیمارهای‮‭24‬ ساعت غوطه وری در اسید جیبرلیک با غلظت ،‮‭1500 2000‬ میلی گرم در لیتر و2 دقیقه خراش دهی مکانیکی به ترتیب5/،‮‭56 58‬ و‮‭47/5‬ درصد می باشد. با وجود دو هفته سرمادهی مرطوب درصد جوانه زنی این تیمارها با مقداری افزایش درحدود ‮‭25‬/،‮‭76/5 77‬ و‮‭53/52‬ درصد شده است. در حالیکه در شرایط چهار هفته سرمادهی مرطوب درصد جوانه زنی در تیمارهای فوق به ترتیب حدود ‮‭25‬/،‮‭12/12 21‬ و ‮‭15‬ درصد شد که تقریبا حدود ،‮‭65 77‬ و ‮‭66‬ درصد کاهش نشان می دهد. کلمات کلیدی: خردل وحشی، رکود بذر، خراش دهی، سرمادهی، جوانه زنی.