بررسی مسایل و مشکلات تولید نهال کلیر ‭ Capparis decidua‬

استفاده از گونه های بومی در مناطق بیابانی بدلیل قابلیت آنها در تحمل محدودیتهای طبیعی بویژه خشکی محیط از اهمیت زیادی در طرحهای بیابانزدایی برخوردار هستند. درختچه کلیر از جمله این گونه بوده که از فرم رویشی مناسبی برای کاهش سرعت باد و در نتیجه جلوگیری از حرکت شنهای روان بر خوردار است، علاوه بر این درخاکهای سنگین در محدوده محل ترسیب شنهای روان واقع در بخش شرقی جازموریان سازگار بوده و عمدتا این نوع خاکها را ترجیح میدهد. قدرت جست دهی بسیار مناسب این گونه موجب زنده مانی آن در مناطق تحت تخریب بوته کنی گردیده است. بنابراین ویژگی مقاومت نسبت به محدودیتهای طبیعی و نظامهای بهره برداری باعث گردیده این گونه در احیای اراضی بیابانی مورد توجه قرار گیرد، از اینرو تلاشهای زیادی برای توسعه آن انجام گرفته ولی هیچیک بدلیل عدم موفقیت در تولید نهال قابل انتقال به عرصه، به نتیجه قابل قبول نرسیده است. در این طرح مسایل و مشکلات تولید نهال کلیر مورد بررسی و آزمایش قرار گرفته و درجهت دستیابی به راه حلی برای تولید نهال قابل انتقال به عرصه های طبیعی تحقیقات مورد نظر انجام گرفته است. اجرای طرح در دو محل شامل رویشگاه طبیعی وآزمایشگاه موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع انجام شده است. در آزمایشگاه موسسه تیمارهای مختلف اسید سولفوریک، آب جوش، آب معمولی، وایتکس و همچنین خاکهای مختلف شامل ماسه خالص، مخلوط ماسه، کود و پرلیت و مخلوط ورمیکولیت، پیت و ماسه مورد استفاده قرار گرفته است. بر اساس نتایج آزمایشگاه موسسه تیمار 5 ساعت در آب سرد و یک ربع در وایتکس بیشترین در صد جونه زنی (‮‭96‬ درصد) و تیمار ‮‭45‬ دقیقه در اسید سولفوریک کمترین جوانه زنی (‮‭30‬ درصد) را داشته است. در تیمارهای کشت شده در خاکهای مختلف، بیشترین رشد مربوط به تیمار مخلوط خاک، کود، ماسه و پرلیت با میانگین بیش از 7 برگ بوده است. نهالهایی که از این طریق تولید شده اند هیچیک تا فرم رویشی طبیعی گیاه رشد نکرده و خشک شده اند( فرم طبیعی درختچه کلیر خار دار بوده و برگهای اولیه آن ریزش میکند). در رویشگاههای طبیعی آزمایش در قالب طرح اسپلیت پلات در سه تیمار نوع کشت شامل: کشت بذر، قلمه، قلمه ریشه دار و میوه کامل سه تیمار خاک شامل: مخلوط ماسه، کود وخاک رس در گلدان( به نسبت 1،1،1)، بستر رویش طبیعی با پوشش ‮‭15‬ سانتیمتر ماسه و مخلوط خاک رس و ماسه (به نسبت 2و 1)در گلدان. در تیمارهای مختلف بیشترین در صد جوانه زنی مربوط به کاشت میوه و بذر ( بیش از ‮‭80‬ درصد ) و کمترین آن مربوط به قلمه ریشه دار ( کمتر از یک درصد ) بوده است. در تیمارهای اجرا شده بعد از جوانه زنی و رشد تا ارتفاع کمتر از ‮‭12‬ سانتیمتر قبل از ریزش بذرهای اولیه و شکل گیری فرم خاردار شاخه ها بجز تیمارکشت میوه کامل سایر تیمارها خشک شده اند. بنابراین تولید نهال کلیر فقط ازطریق کشت میوه کامل امکان پذیر بوده از اینرو برای تولید نهال این گونه کشت میوه کامل آن توصیه می گردد. کلید واژه: کلیر، تکثیر، ‭Capparis decidua‬، قلمه،‭Cutting ‬، بذر،‭Seed