بررسی تغییرات کیفی سفره آب زیرزمینی متاثر از طرح های پخش سیلاب

مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری از سال 1364 اقدام به اجرای طرح های تغذیه مصنوعی به روش پخش سیلاب در 36 نقطه کشور کرده است. بررسی مستمر اثرگذاری کیفی به منظور ارایه راهکارهای مناسب اجرایی و مدیریتی این قبیل طرح ها، جز ملزومات طرح های پخش سیلاب محسوب می شود. از آنجا که تغذیه سفره توسط آب با کیفیت مناسب سبب تغییر و بهبود کیفیت آب می گردد، لذا، هدف از این تحقیق بررسی تاثیر شبکه های پخش سیلاب اجرا شده در چهار منطقه (دشت های تسوج، سرچاهان، گربایگان و هرات) بر تغییرات کیفی سفره آب زیرزمینی می باشد. این تحقیق با انتخاب 15 تا 30 چاه انتخابی تا شعاع 5 کیلومتری عرصه پخش در سطح سفره و با نمونه برداری آب زیرزمینی از آنها و تجزیه شیمیایی و اندازه گیری پارامترهای کیفی و شیمیایی آب بصورت دوره ای و ترسیم نقشه های خطوط هم ارزش و گرافهای کیفی برای پارامترهای مختلف هیدرو شیمی در سطح سفره و در نهایت با بررسی و مقایسه مقدار، نرخ و روند تغییرات پارامترهای کیفی و شیمیایی آب در ایستگاه های مختلف با در نظر گرفتن زمانهای بارندگی و سیلاب و حجم سیلابهای پخش شده، انجام پذیرفته است. همچنین به منظور حصول نتایج بهتر، به دلیل نسبت وسعت عرصه های پخش به وسعت دشت و حجم سیلابی که برای پخش استحصال شده به کل حجم سیلاب و روان آب ایجاد شده و با در نظر گرفتن شیب هیدرولیکی نسبتا زیاد سفره در محدوده عرصه ها و جهت جریان آب از سمت عرصه به پایین دست و وقوع خشکسالی و ازدیاد چاههای بهره برداری و احجام برداشت از آب سفره، مبادرت به تقسیم بندی چاهها و منابع آب انتخابی در این بررسی و مقایسه در سه گروه واقع در محدوده عرصه، واقع در حاشیه عرصه و دور از عرصه گردید. تعداد رخداد سیل در ایستگاه تسوج، سرچاهان، گربایگان و هرات به ترتیب عبارت است از 45، 13، 116 و 34 در بررسی ها مشخص شد که ایستگاه سرچاهان بیشترین و ایستگاه هرات کمترین راندمان تغذیه را به علت تفاوت پروفیل خاک در لایه غیر اشباع تا سطح آب زیرزمینی و ضخامت غیر اشباع آبرفت، دارا می باشد. نتایج این بررسی به ویژه مقدار و روند و نرخ تغییرات پارامترهای قابلیت هدایت الکتریکی (EC) و غلظت یون کلراید (Cl) آب در محدوده عرصه های پخش و حاشیه آنها و مقایسه با نواحی دور از عرصه، با در نظر داشتن زمان وقوع و پخش سیلاب و حجم آنها، مشخص نمود که پخش سیلاب در تغذیه مصنوعی آبخوان ها موثر بوده است.کلیدواژه ها: آب های زیرزمینی، پخش سیلاب، تغذیه مصنوعی آبخوان، توسعه منابع آب، کیفیت شیمیایی آب زیرزمینی، قابلیت هدایت الکتریکی (EC) آب.