بررسی توازن نحوی منظومه های غنایی زهره و منوچهر ایرج میرزا و ایرج و هوبره قاسم لاربن

توازن نحوی که نقش دستوری کلمات در ساختار جمله را میکاود، مانند توازن آوایی و واژگانی موجب موسیقایی شدن اثر ادبی میشود. اعداد، تنسیق الصفات، قلب و لف ونشر مقوله های مورد بحث توازن نحوی اند. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی مثنوی های زهره و منوچهر ایرج میرزا و ایرج و هوبره قاسم لاربن آخرین منظومه های غنایی کلاسیک ادبیات فارسی را از منظر توازن نحوی مورد بررسی قرار داده و به این پرسش پاسخ میدهد که توازن نحوی کدام منظومه برجسته تر است و به چه دلیل هر اندازه توالی و یکسانی نقش دستوری کلمات در جمله بیشتر باشد، نمود موسیقی حاصل از این توازن نیز بیشتر به چشم می آید. یافته های پژوهش نشان میدهد از مقولهای توازن نحوی، اعداد با تکرار مصوت کوتاه به موجب تکرار واو عطف در موسیقی آفرینی منظومه ها برجسته تر است که در ایرج و هوبره با % 24/43 و در زهره و منوچهر با % 23/94 با اختلاف اندکی تقریبا به طور مساوی بکار رفته است؛ اما با در نظر گرفتن مقوله های چهارگانه توازن نحوی، منظومه ایرج و هوبره با % 26/60 نسبت به زهره و منوچهر با % 24/61 بسامد بیشتری دارد. با توجه به اینکه ایرج و هوبره به زبان معیار و زهره ومنوچهر به زبان عامه سروده شده است و کاربرد زبان معیار باعث توالی و یکسانی بیشتر نقش دستوری کلمات میشود؛ بنابراین باید نقش توازن نحوی در موسیقی آفرینی منظومه ایرج و هوبره را برجسته تر دانست.

کلیدواژه ها:

توازن نحوی ، ادبیات غنایی ، زهره و منوچهر ایرج میرزا ، ایرج و هوبره قاسم لاربن.