تعیین حداکثر عمق کف شکنی چاه های کشاورزی با تلفیق مدل های ریاضی

ایران به علت قرار گرفتن در منطقه خشک و نیمه خشک، از نظر منابع آب، وضعیت نامطلوب ری نسبت به متوسط دنیا دارد. خشکسالی های متعدد و طولانی و نوسانات زیاد آب و هوایی، کمبود آب، به ویژه منابع آب سطحی را تشدید می کند. از این رو آب های زیرزمینی، منبع مهم تامین آب مصرفی مردم در بخش های مختلف است. استفاده بهینه از منابع آبهای زیرزمینی، مستلزم مدیریت صحیح در بهره برداری، و مدیریت صحیح، مستلزم احاطه علمی و اصولی بر سیستم منابع آبی هر منطقه است. یکی از این مناطق دشت مهاباد می باشد که جهت دستیابی به منابع آب زیرزمینی اقدام به حفر چاه های بهره برداری برای مصارف کشاورزی شده است. افزایش بهره برداری بیش از پتانسیل تجدید پذیر آبخوان باعث شده تا در اثر افت سطح آب زیرزمینی پتانسیل برداشت از آبخوان کاهش یافته و به تبع آن اقدام به کف شکنی چاه ها شده است. در اثر افت سطح ایستابی، تنش موثر در ذرات خاک افزایش و باعث ایجاد فرونشست در منطقه خواهد شد. در این تحقیق تاثیر برداشت بیرویه از چاه ها بر پتانسیل بهره برداری آبخوان با استفاده از مدل عددی MODFLOW بررسی شده است. مدل مفهومی دشت مهاباد و اثر کفشکنی چاه ها با استفاده از GMS تهیه شده است. عمق بحرانی کفشکنی در کل منطقه 115 متر برآورد شده است. مطالعه همچنین نتایج نشان می دهد ارائه مجوز کف شکنی به چاه های کشاورزی نه تنها یک آسیب جدی به آبخوان و محیط زیست دشت بوده بلکه یک رویکرد در راستای توزیعناعادلانه آب در سطح دشت می باشد. در اثر کف شکنی چاه ها ممکن است بخشهایی از دشت کاملا از بین رفته و هزینه های مهاجرتی روستاییان آن منطقه را به جامعه تحمیل نماید.

کلیدواژه ها:

دشت مهاباد ، GMS ، MODFLOW ، کفشکنی چاه ، مدلسازی