اسفار، از دایره المعارفی فلسفی تا متنی اموزشی

الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه که به اختصار اسفار خوانده میشود و به همین نام شهرت دارد بی هیچ تردید مهمترین کتاب ملاصدرا است که در آن به تفصیل و بطور فراگیر مسائل فلسفه اسلامی طرح، بررسی و نقد شده است اسفار به واقع یک دایره المعارف فلسفی است که نویسنده در آن کوشیده است با مراجعه به مهمترین اثار پیشینیان و حتی معاصران خود میراث اندیشه فلسفی بشریت را تا ان اندازه که به جهان اسلام راه یافته بود به شیوه ای نقادانه در نظامی فلسفی موسوم به حکمت متعالیه عرضه کند و طرحی نو در اندازد. او خود در این باره می نویسد: من در دریای پهناور حکمت صدفهای علمی فراوانی یافتم که بر پایه براهین روشن استوار شده و از مرواریدهای نکات گرانقدر و گوهرهای تابناک تحقیق سرشار بود مدت زمانی به ذهنم می گذشت و با خود مطرح می کردم و در اندرون خویش کشمکش داشتم چرا که گروهی از جویندگان و پژوهشگران هوشمند مرا تشویق می کردند که این صدف های پربار را بشکافم و از آنها گوهرهای پرارزش بیرون کشم و با صافی اندیشه زلال را از دردی جداسازی و با غربال طبع، مغز را از پوست غربال کنم و کتاب بنگارم که همه آنچه از پیشینیان یافته بودن در آن گرداورم و خلاصه اقوام مشائیان و چکیده ذوقیات اشراقیان را شامل گردد