کاربست علم روانشناسی محیطی در معماری و بازخورد آن در مطالعات انسانی و محیط انسان ساخت

با افول نهضت معماری مدرن و وارد کردن انتقاداتی به طراحان این نهضت در کاربرد ناقص مدل انسان، رشته ای به نام روانشناسی محیط تاسیس شد. پس از آن، با توسعه مطالعات این رشته و کاربرد روزافزون واژه محیط توسط پژوهشگران حوزه های مختلف علمی، تشخیص معنای محیط مشکل شد. مفهوم روانشناسی محیط مفهومی پردامنه و پرکاربرد می باشد که از سوی مطالعات علوم رفتاری در حیطه معماری و محیط انسان ساخت متداول شده است. از آنجا که همه جانبه بودن این مفهوم موجب بدیهی انگاشتن آن در برخی ارجاعات شده است؛ این مقاله می کوشد با بررسی ادبیات مطالعات محیط و رفتار نگرشی جامع و بن مایه ای به این مفهوم داشته آن را مورد تحلیل قرار دهد امروزه توجه به جایگاه علوم رفتاری در طراحی شهری و معماری و چگونگی تاثیرگذاری فضا بر بروز رفتار انسانی از جمله مواردی است که نیازمند بررسی و بازبینی مفهومی و عملیاتی است که ترسیم کننده جایگاه واقعی علم روانشناسی محیطی در طراحی معماری باشد. از اینرو این مسئله، بستری لازم را برای نگارش پژوهش حاضر فراهم کرده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با هدف بیان قابلیت های تعمیم یافته محیط ساخته شده برای انسان و تبیین مفاهیم رابطه ی معماری و رفتار انسان است، شکل گرفته است که غالب مطالعات آن از نوع اسنادی (کتابخانهای) استوار بوده، بهره برده شده است. با استناد به نتایج پژوهش می توان این گونه برآورد نمود که، دانش روانشناسی محیطی، رابطه ی دو سویه بین محیط و انسان و همچنین نظریه ها و مکاتب اینحوزه و تاثیر کیفیت محیط ساخته شده بر رفتارو روان انسان داشته است .در این بررسی مشخصگردیده که به تکوین رسیده روانشناسی محیطی از تعامل دو حوزه علوم رفتاری و معماری، دانش میان رشته ای و نظریه های طراحی بر پایه نیازها و درک انسان از محیط زندگی تدوینگردیده است، لذا می توان روانشناسی محیطی را عرصه مشترک معماری و علوم رفتاری قلمدادکرد .هدف معماران از پرداختن به این دانش، تحلیل رابطه انسان و محیط و کاربرد آن درطراحی معماری است.

کلیدواژه ها:

روانشناسی محیطی ، محیط ساخته شده ، الگوهای رفتاری ، کیفیت محیط ، انسان.