اکبر براتی
مدرس معاونت آموزش سازمان امور مالیاتی، عضو باشگاه نویسندگان مالیاتی، دکتری حرفه ای مدیریت، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران
17 یادداشت منتشر شدهطرح نشان دار کردن مالیات پاشنه ی آشیل در ارتقاء فرهنگ مالیاتی
طرح نشان دار کردن مالیات پاشنه ی آشیل در ارتقاء فرهنگ مالیاتی:
نظر به اینکه چشم انداز و ماموریت تعریف شده برای سازمان امور مالیاتی، این سازمان را سازمانی هوشمند، قانون مدار، مقتدر و مورد اطمینان ذینفعان معرفی و ماموریت آن را وصول کارا و عادلانه درآمدهای مالیاتی و ارتقاء تمکین داوطلبانه مودیان و گسترش چتر مالیاتی و شناسایی مودیان جدید و جلوگیری از فرار مالیاتی و ... ابراز نموده است. بنابراین می توان از ارتقاء فرهنگ مالیاتی به عنوان یکی از مهمترین و اثرگذارترین اهرم های افزایش درآمدهای مالیاتی و ارتقاء تمکین داوطلبانه مودیان نام برد.
بدون شک و نظر به شرائط فعلی جامعه و به جهت مقابله با هرگونه انحراف و تحریف در نحوه ی مصرف درآمدهای مالیاتی و عملکرد دولت در این زمینه، ضرورت«جهاد تبیین» که همواره از طرف مقام معظم رهبری(مدظله العالی) مورد تاکید فراوان بوده، حائز اهمیت می باشد. چرا که اگر تبیین و بیان حقایق و روشنگری در خصوص عملکرد دولت و مسئولین بعنوان متولیان امر صورت نپذیرد، فرصت برای اغواگری و گمراه سازی مردم توسط دشمن و بدخواهان نظام مهیا خواهد شد.
طرح شبهاتی از قبیل: مصرف درآمدهای مالیاتی در کشورهای همسایه و یا به تاراج رفتن این درآمدها توسط آغااااازاده ها و به اصطلاح ژن های خوب و انجام اختلاس های چند ده میلیاردی و ... توسط دشمنان نظام و جبهه ی تا به دندان مسلح آنها، یک جهاد فکری، علمی، تبیینی، تبلیغی و مالی بسیار منظم و برنامه ریزی شده را می طلبد و پاسخ به این شبهات می بایست بر مبنای حقیقت و در راستای بصیرت افزایی و بدور از بد اخلاقی و با ذهن و فکری باز و با ارائه مستندات مستدل و شفاف و به گونه ای که بر دل و جان احاد مردم بنشیند، داده شود و در واقع پاسخگویی به اینگونه شبهات می بایست با رویکرد «تبیین» در دستور کار قرار گیرد.
در راستای درونی کردن فرهنگ مالیاتی در جامعه، سازمان امور مالیاتی اقدامات گسترده ای را از قبیل: توسعه زیرساخت های فنی و امکانات الکترونیکی به جهت صرفه جویی در وقت و زمان و عدم مراجعه مودیان به ادارات مالیاتی و همچنین ایجاد و توسعه بانک اطلاعاتی جامع و هوشمند کردن نظام جامع مالیاتی با هدف اجرای عدالت مالیاتی و جلوگیری از فرار مالیاتی و گسترش چتر مالیاتی و شناسایی مودیان جدید و ... انجام داده است. اما این همه ی کار نبوده و قطعا کافی به مقصود نمی باشد. یقینا استفاده از فضای رسانه ملی و نظام آموزشی و توجه به ترویج و ارتقاء جایگاه فرهنگ مالیاتی در بین دانش آموزان و دانشجویان و نسل جوان به عنوان آینده سازان این مرز و بوم و آموزش مردم به جهت آشنایی با قوانین و مقررات مالیاتی، مشخص کردن نحوه خرج کردن مالیات در جامعه و آگاه کردن مردم از اهمیت پرداخت مالیات و ... نیز می تواند در مسیر حرکت جهادی تبیین بسیار گره گشا باشد.
یکی از طرح های موفق و بسیار اثرگذار در راستای ارتقاء فرهنگ مالیاتی طرح نشان دار کردن مالیات می باشد که در آن زمینه گسترش مشارکت مردم در فرآیند تخصیص مالیات و ایجاد شفافیت در هزینه کرد مالیات برای مودیان فراهم شده است. در این طرح به مودیان مالیاتی این امکان را می دهد تا نحوه تخصیص و محل مصرف مالیات خود را انتخاب کنند. این طرح نه تنها موجب شفافیت، بلکه به مودیان مالیاتی احساس مالکیت و کنترل بر فرآیند تخصیص مالیات خود را می دهد. در واقع مودیان مالیاتی می توانند انتخاب کنند که به کدام پروژه ها و بخش ها مالیات خود را تخصیص دهند. دولت با مشارکت دادن مردم در تخصیص فرآیند مالیاتی به نوعی در خصوص تخصیص و استفاده از درآمدهای مالیاتی پاسخگویی ایجاد کرده است و مودیان مالیاتی نیز ارزش های مدنظر خود را در جهت تخصیص مالیات پرداختی به پروژه های عمرانی و محل آن ها اعلام و انتخاب می کنند.
شفافیت بوجود آمده در اجرای این طرح باعث ایجاد حسن نیت در مودیان مالیاتی شده و به عنوان یک عامل بازدارنده در برابر فرار مالیاتی عمل می کند. وقتی مردم با این طرح پایان یافتن پروژه های انتخاب شده توسط خودشان را ببینند که چگونه با مالیات پرداختی خود، پروژه زیربنایی و رفاهی انتخاب شده به بهره برداری می رسد؛ در سال های آتی با انگیزه بیشتری مالیات خود را پرداخت خواهند کرد. آنچه مسلم است این است که بسیاری از مودیان مالیاتی از این طرح اعلام رضایت نموده و در سال اول اجرای آن مشارکت داشته اند. در واقع تکمیل پروژه های عمومی نظیر ساخت یا تکمیل بیمارستان ها و یا پروژه های عمرانی در مناطق محروم برای احاد جامعه اهمیت دارد و این یک فرصت مناسب برای دولت و ملت است؛ چرا که در این زمینه بار مالی دولت کاهش و همزمان توسعه زیرساخت ها و تکمیل پروژه های نیمه تمام عملی می شود.
از آنجائیکه نظام مالیاتی سنگر اول مواجهه حاکمیت با مردم است، فرهنگ سازی مالیاتی نیازمند گفتمان سازی و اقناع افکار عمومی به کمک رسانه ها است تا دولت بتواند امکان استفاده از این منابع مالی را داشته باشد. از طرفی حالا که احاد جامعه و مودیان مالیاتی استقبال خوبی از اجرای این طرح داشته اند، بسیار حائز اهمیت است که اطمینان حاصل کنند این مالیات ها در پروژه هایی هزینه می شود که آنها انتخاب کرده اند. فلذا تدوین قوانین و مقررات متناسب و ضرورت نظارت بر اجرای این طرح و طراحی ساز و کاری مناسب برای نظارت بر هزینه کرد مالیات ها لازم است تا از بروز فساد و سوءاستفاده های احتمالی جلوگیری شود. به همین دلیل است که طرح نشان دار کردن مالیات را می توان پاشنه ی آشیل در ارتقاء فرهنگ مالیاتی عنوان نمود، چرا که نحوه عملکرد و ارائه بازخورد مثبت، شفاف، اثربخش و جامع الشمول می تواند سبب افزایش اعتماد مردم به سیستم مالیاتی شده و به برقراری عدالت اجتماعی واقعی بیانجامد و عدم صیانت و حفاظت از این اعتماد و سرمایه ملی ضررهای جبران ناپذیر و ضربه های دردناکی را بر پیکره ی درخت نوپای فرهنگ مالیاتی وارد می نماید.
بنابراین می توان با اطلاع رسانی صحیح و شفاف سازی فرآیندها و با رویکرد مبتنی بر «جهاد تبیین» و ایجاد مقبولیت و نگاه مثبت از سوی مردم به انجام فعالیت های دولت و ارتباط تنگاتنگ سازمان امور مالیاتی با احاد جامعه قدم های بلند و اثرگذاری را در راستای ارتقای جایگاه فرهنگ مالیاتی در کشور برداشت. و من الله التوفیق...
