اربعین ؛ بازگشت اسرا یا فاتحان کوفه و شام به کربلا (قسمت دوم )

بسم الله الرحمن الرحمن الرحیم 

فتح کردی شام را سنگر به سنگر زینبم 

آمدی همچون علی از فتح خیبر زینبم

گرچه آهی نیست از آه تو ظالم سوز تر 

باز گشتی از همه سردار ها پیروز تر

اهل بیت امام حسین علیه السلام ، در شام نیز دمشق مرکز خلافت اموی هارا با خطبه های آتشین و افشاگرایانه ، و جهاد زبانی خودشان فتح کردند .

باید توجه داشت که فتح شام توسط اسرای کربلا در راس شان حضرت امام سجاد و حضرت زینب سلام الله علیهما ، با شمشیر بیان و سخنرانی های آتشین و افشاگرایانه ، کار بسیار سترگ و پیروزی نهایت بزرگ ، به شمار می رود ، چرا که شام از روزی که در ماه رجب سال 14 هجری به دست مسلمانها افتاد تا روزی که اهل بیت امام حسین علیه السلام را ، به صورت اسیر در سال 61 هجری وارد آن کردند ، توسط فرزندان ابوسفیان که بد ترین دشمنی را او و فرزندانش با اهل بیت علیهم السلام داشتند ، اداره می شد و برآن امارت می کردند ؛ زیرا از سال 14 تا 18 هجری امارت دمشق (شام) را یزید پسر ابو سفیان عهده دار بود و درسال 18 هجری ، که او از دنیا رفت ، عمربن خطاب برادرش معاویه را به جای او منصوب کرد . معاویه از سال 18 هجری تا سال 35 همچنان برسر قدرت بود ؛ در زمان خلافت امیرالمومنین علی و فرزندش امام حسن علیهما السلام که تقریبا پنج سال طول کشید نیز ؛ معاویه شام را به دست داشت و دمشق پایگاه دشمنی و تبلیغات سوء علیه اهل بیت مخصوصا امیرمومنان علی علیه السلام بود.

بعد از مجبور شدن امام حسن مجتبی علیه السلام به صلح با معاویه در سال 41 هجری و افتادن خلافت به دست معاویه ، شام مرکز خلافت و حکومت به ظاهر اسلامی شد و تا سال 61 هجری ، که امام حسین علیه السلام را به شهادت رساندند و اهل بیتش را به عنوان اسیر وارد شام کردند ، یعنی مدت بیست سال ، شام بیشتر از قبل کانون دشمنی و جسارت به بنی هاشم مخصوصا امیرالمومنین علی علیه السلام گردیده بود ، که در مجموع شام مدت تقریبا 46 سال پیوسته تحت نفوذ بنی امیه بود و حکومت اسلامی آن ، به دست امویان که در جاهلیت و اسلام دشمنان دیرین و سرسخت اهل بیت علیهم السلام بودند ، اداره می شد و بنی امیه در این مدت ، مخصوصا در 20 سال اخیر، هرچه در توان داشتند در دشمنی و تبلیغات سوء علیه امیرالمومنین علی علیه السلام و اولاد او ، به کار گرفتند.

اهل بیت امام حسین علیه السلام را ، به عنوان خارجی و اسیر وارد شام با این اوضاع و احوال کرده اند. شامی که در بدو ورود اهل بیت درآن ، شهر را آذین بندی کرده بودند و مردم با شادی وپای کوبی ، ورود آنها را جشن گرفته بودند و به اهل بیت طعنه خارجی می زدند و از پشت بامها برسرآنها خاکسترمی ریختند و... ؛ لذا رساندن پیام عاشورا و حقانیت و مظلومیت امام حسین و پدرش امیرالمومنین علیهماالسلام به این مردم و به وجود آوردن انقلاب درونی و تحول بنیادین و در نهایت فتح این شهرو تغیر دادن اوضاع وشرایط را ، به نفع حسین بن علی علیهماالسلام و عاشورائیان فداکار ، کاربس بزرگ و معجزنما خواهد بود.

علاوه برروشنگری های که امام سجاد علیه السلام در بازار شام انجام داد ، بهترین فرصتی که برای بیان حقایق ، مظلومیت و حقانیت امام حسین علیه السلام و ایجاد انقلاب درونی و در نهایت فتح شام ، به دست آن حضرت آمد ، روزی بود که خطیب رسمی یزید در جشن پیروزی که گرفته بود و درحضور شاید هزاران نفر و سران لشکری و کشوری بالای منبر رفت و در بدگویی علی بن ابی طالب و فرزندان او وخوبی و تمجید از معاویه و فرزندان او داد سخن می داد.

در اینجا بود که امام سجاد علیه السلام ضمن نهیب زدن به آن خطیب دین به دنیا فروخته ، از یزید با اصرار اهل مجلس اجازه ای ایراد خطبه دریافت کرده و دربالای منبر قرار گرفت ؛ آن حضرت بعد از حمد وثنای الهی آن چنان خطبه ای آتشین ، تاریخی ، روشنگرانه و تحول آفرین ایراد نمود و به گونه ای خودش را معرفی کرد و از فضایل اهل بیت عصمت ، مخصوصا امیرالمومنین علی علیه السلام گفت ، که چشم هارا گریان و قلب هارا لرزان ساخت و آن چنان مردم را منقلب و متحول نمود که مجلس جشن یزید، تبدیل به ماتم گردید و صدای ضجه و فریاد مردم بلند شد ، کار به جایی رسید که یزید مجبور شد ، سخن امام سجاد علیه السلام را قطع نماید ، به همین منظور به موذن دستور داد که اذان بگوید و حضرت از اذان هم برای تبیین حقایق و افشاگری ظلم و جنایات یزید، کمال استفاده را برد. (بحار الانوار ، ج 45 ، ص 137 ).

همچنین زینب کبرا سلام الله علیها با ناله های جانسوز و ایراد خطبه های آتشین و علی گونه خود ، در ایجاد انقلاب و تحول درونی در مردم شام و تغییر دادن افکار عامه به نفع اهل بیت ، نقش برجسته داشت ، مخصوصا خطبه ای که در مجلس یزید ایراد کرد و بافته های 46 ساله ای بنی امیه علیه علی و اولاد او را ، پنبه ساخت و پرده از روی حقایقی برداشت ، که به مدت 46 سال توسط بنی امیه پنهان نگهداشته می شد.

در اثر خطبه های تاریخی و روشنگرانه امام سجاد و حضرت زینب سلام الله علیهما و اظهارات افشاگرانه برخی از سایر اسرای کربلا ؛ آن چنان تحول و تغییر در افکار عامه و مردم شام به وجود آمد ، که یزید مجبور شد گناه شهادت امام حسین علیه السلام را به گردن ابن زیاد بیندازد و او را مورد لعن ونفرین قرار دهد و در کاخ خودش یا در یکی از خانه های مجاورش به مدت سه روز ، به طور رسمی ، عزای امام حسین علیه السلام را برگزار نماید (بحار الانوار ، ج45، ص: 143 ) و به امام سجاد علیه السلام بگوید به خدا قسم اگر من با پدرت رو برو می شدم هر پیشنهادی می کرد و هرچه می خواست قبول می کردم ( بررسی تاریخ عاشورا، ص 240 ). هرچند این سخنان و واکنش یزید از روی صداقت نبود و از ابن زیاد هم در واقع سپاسگزار بود ، که این کار را انجام داده ؛ ولی همین که در ظاهر مجبور به اظهارات چنین سخنان شده بود ، از قدرت تبلیغی ، پیام رسانی و جهاد زبانی اهل بیت امام حسین علیه السلام خبر می دهد.

این ایراد خطبه های تاریخی و جهاد زبانی اهل بیت امام حسین علیه السلام ، حقیقتا کار بزرگ و معجز نما بود ، که در مدت کوتاه اقامت شان در شام آن چنان تحول عظیم به وجود بیاورند ، که همان کسانی که چند روز قبل برای تماشا اسرای کربلا و شماتت و شادی بالای بامها بر آمده و به آنها طعنه ای خارجی می زدند ، بعد از چند روزی اندک ، آن چنان متحول شوند ، که بیایند در کنار این اسرا با آنها همدردی و برای شهدای عزیز شان ، عزاداری نمایند. و یزید در این مدت عزاداری هیچ وقت شام و نهارش را بدون حضور امام سجاد علیه السلام نخورد (بحار الانوار ، ج45، ص: 143 ) .

شامیان روز ورودم همگی خندیدند سرهرکوچه به دور سرتو رقصیدند

عیدبگرفته همه جامه ی نو پوشیدند لیک با زلزله ی خطبه من لرزیدند

گرچه باران بلا ریخت به جانم در شام کار شمشیر علی کرد زبانم در شام

خلاصه اینکه : می توان گفت طبق نقل لهوف که در اربعین ، اهل بیت امام حسین علیه السلام درکربلا بازگشت کرده باشند ، دقیقا مثل این می ماند که یک لشکر فاتح به تمام معنا ، که ماموریت شان را به نحو احسن انجام داده باشند و با پیروزی کامل برگشت نمایند ؛ آنها از کوفه و شام به کربلا باز گشتند. نگارنده بر این عقیده است ، که یکی از عواملی که تحمل آن همه سختی و مشکلات اسارت را ، برای اهل بیت امام حسین علیه السلام آسان می کرد ، این بود که آنها متوجه بودند ، که چه کار بزرگ و ماندگاری را انجام می دهند و آن فتح کوفه و شام به دست آنها بود.

از این رو در اشعار شعرای اهل بیت علیهم السلام نیز ، به فتح کوفه و شام توسط اسرای کربلا اشاره شده است مانند این اشعار :

فاتح شامم و باز آمدم از شام ، حسین 

کرده ام فتح تو را برهمه اعلام حسین

ذوالفقار سخنم معجزه ای حیدر داشت 

فتح شد با نفس حیدری ام شام حسین