اربعین ؛ بازگشت اسرا یا فاتحان کوفه و شام به کربلا (قسمت اول)
بسم الله الرحمن الرحیم
فتح کردی شام را سنگر به سنگر زینبم
آمدی همچون علی از فتح خیبر زینبم
گرچه آهی نیست از آه تو ظالم سوز تر
باز گشتی از همه سردار ها پیروز تر
طبق گفته ای سید ابن طاووس در لهوف ، در اربعین سید الشهدا اهل بیت آن حضرت بعد از اسارت شان به کوفه وشام ، به کربلا باز گشتند ، این آزادگان به ظاهر اسیر ؛ اما در واقع امیران بر دلها و قلبهای مومنین ، با این که سخت ترین و بزرگ ترین مصیبت ها را تحمل کرده بودند ، بد ترین بد رفتاری و بی احترامی را از دشمن دیده بودند ، به گونه ای که دست وپای امام سجاد علیه السلام را مقید غل جامعه کرده بودند ، زنان و کودکان اسیر را ، با ریسمان اسارت بسته بودند ؛ با همه ای این سختی ها و مصیبت های که دیده بودند ؛ اما وقتی به کربلا بازگشتند ؛ دقیقا مانند یک لشکر فاتح به تمام معنا و مجاهدان فداکار بودند ، که وظیفه شان را به نحو احسن انجام داده و به پیروزی نهایی رسیده بودند ؛ زیرا این عاشورائیان تربیت یافته و خود ساخته ، با شمشیر بیان و تبیین اهداف و آرمان رهبر این حماسه ای ماندگار ، و افشاگری جنایات و ظلم های یزید و ابن زیاد و همفکران آن دو ؛ از یکسو جلو هر نوع تحریف در قضیه عاشورا توسط دشمن را ، گرفتند و از سوی دیگر هرکدام از این اسرا و مبلغان عاشورا ، مخصوصا امام سجاد و زینب کبرا علیهما السلام ، با خطبه های آتشین و علی گونه شان ، کوفه مرکز حکومت ابن زیاد در عراق و دمشق مرکز حکومت یزید و امویها در شام را ، فتح کردند و آن چنان تحول عمیق و گسترده در این دو شهر مهم به وجود آوردند ، که وقت ورود اسرا در این دو شهر مردم شادی و پای کوبی ؛ و شماتت و خوشحالی می کردند ؛ اما بعد از سخنرانی های آتشین و افشاگری های مظالم و جنایات عمرسعد و لشکریانش وبیان حقانیت و مظلومیت های حسین بن علی علیهماالسلام ، تغییر و تحول صد در صدی برای آن مردم به وجود می آمد ، دلها تکان می خورد ، تشخیص ها عوض می شد ، اشکها جاری می گردید و مردم به اشتباه بزرگ شان پی می بردند.
به عنوان نمونه ، بعد از خطبه ای آتشین و طوفانی که حضرت زینب سلام الله علیها در کوفه ایراد کرد ، راوی می گوید: به خدا سوگند مردم کوفه را حیران و بهتزده دیدم که گریه میکردند، و از حیرت انگشت خود را با دندان میگزیدند. پیرمردی را گریان دیدم در کنارم ایستاده، آنقدر گریست که ریشش خیس شد، و در حال گریه خطاب به خاندان نبوت میگفت: «پدر و مادرم به فدای شما، پیران شما برتر از پیران دیگر، و جوانانتان بهتر از جوانان دیگر، و زنانتان برتر از زنان دیگر، و نسل شما بهتر از نسلهای دیگر هستند که نه خوار میگردند و نه شکستپذیر میشوند ». غم نامه کربلا / ترجمه اللهوف علی قتلی الطفوف، ص 169 .
ایراد این خطبه ای آتشین و جهاد زبانی حضرت زینب سلام الله علیها ، آغاز فتح کوفه بود که با خطبه های آتشین وافشاگری های امام سجاد ، فاطمه بنت الحسین و ام کلثوم علیهم السلام در کوفه ، کاملا این هدف تامین گردید و حقایق برای مردم کوفه بیان و اشتباهات جبران ناپذیر و جنایات ضد انسانی آنها ، به گوش آنان رسانده شد. و این کار ، علاوه بر متزلزل ساختن کاخ ابن زیاد افکار عمومی را کاملا به نفع سیدالشهدا علیه السلام متحول کرد .
امام سجاد علیه السلام در خطبه ای که در کوفه ایراد کرد ، بعد از حمد وثنای الهی به معرفی خود و بیان برخی از مصایب و مظلومیت پدر بزرگوارش سیدالشهدا علیه السلام پرداخت و مردم کوفه را متوجه اشتباه و رفتار غیر اسلامی شان کرد ؛ این بیان کوتاه آن حضرت ، آن چنان تحول و انقلاب درونی برای مردم کوفه به وجود آورد ، که صدای گریه و ناله ای مردم از هر طرف بلند شد و جمله های توبیخ آمیز به یکدیگر می گفتند. چنانکه ابن نمای حلی می نویسد:« فارتفعت اصوات الناس من کل ناحیه و قال بعضهم لبعض هلکتم ... » مثیرالاحزان ، ص 89 .
همچینن خطبه آتشین و روشنگری های فاطمه بنت الحسین علیهماالسلام آن چنان حاضران را تحت تاثیر قرار داد ،که به گفته ای طبرسی در احتجاج :« فارتفعت الاصوات بالبکاء ... ، صدای آنها به گریه بلند شد و گفتند: «ای دختر پاکان! بس کن که با گفتارت دلهای ما را سوزاندی و گلوها و سینههای ما را کباب کردی، و درون ما را شعلهور ساختی.» آنگاه آن بانو ساکت شد ». الاحتجاج علی اهل اللجاج ، ج2، ص: 303 .
خطبه ی را که ام کلثوم دختر امیرالمومنین علیهما السلام در کوفه خواند نیز ؛ انقلاب و تحول عظیمی را به مردم به وجود آوردند ، به طوری که از هر سو ناله و شیون بلند بود ، زنها موهای خود را پریشان کرده بودند، و خاک بر سرهای خود میریختند، و صورتهای خود را میخراشیدند، و سیلی بر صورت خود میزدند و فریاد وای و هلاکتشان بلند بود، مردان نیز میگریستند و ریشهای خود را (از شدت اندوه) میکندند، هیچ مرد و زنی مانند آن روز گریه و زاری نکردند. (اللهوف علی قتلی الطفوف / ترجمه فهری، النص، ص: 156 ).
این گونه اسرای کربلا در عالم اسارت و مظلومیت ، مردم کوفه را متحول کرده و نقش یک لشکر فاتح به تمام معنا را بازی نمودند . لذا می توان گفت طبق نقل لهوف که در اربعین ، اهل بیت امام حسین علیه السلام درکربلا بازگشت کرده باشند ، دقیقا مثل این می ماند که یک لشکر فاتح به تمام معنا ، که ماموریت شان را به نحو احسن انجام داده باشند و با پیروزی کامل برگشت نمایند ؛ آنها از کوفه و شام به کربلا باز گشتند. نگارنده بر این عقیده است ، که یکی از عواملی که تحمل آن همه سختی و مشکلات اسارت را ، برای اهل بیت امام حسین علیه السلام آسان می کرد ، این بود که آنها متوجه بودند ، که چه کار بزرگ و ماندگاری را انجام می دهند و آن فتح کوفه و شام به دست آنها بود.
از این رو در اشعار شعرای اهل بیت علیهم السلام نیز ، به فتح کوفه و شام توسط اسرای کربلا اشاره شده است مانند این اشعار :
فاتح شامم و باز آمدم از شام ، حسین کرده ام فتح تو را برهمه اعلام حسین
ذوالفقار سخنم معجزه ای حیدر داشت فتح شد با نفس حیدری ام شام حسین