ضرورت انقلاب بهره وری در حوزه کشاورزی

مقاومت در پذیرش نوآوری و فناوری بهره‌ور و خطرپذیرنبودن تولیدکنندگان در عملیاتی‌شدن پروژه‌های بهره‌وری به‌دلیل محیط اقتصادی ناپایدار از اصلی‌ترین عوامل نابهره‌وری حوزه کشاورزی شناخته می‌شوند. این در حالی است که محدود شدن دسترسی بهره‌برداران به منابع آبی به‌دلیل خشکسالی، تغییرات اقلیمی و نظام بهره‌برداری نامناسب از آب‌های موجود از مهم‌ترین چالش‌های این بخش به‌شمار می‌آید. اگرچه روند رشد بهره‌وری نیروی کار در بخش کشاورزی مثبت است و وزارت جهاد کشاورزی نیز برای افزایش رشد سرمایه‌گذاری در بخش و ارتقای بهره‌وری سرمایه در حال برنامه‌ریزی است.

با عملیاتی‌شدن برنامه‌های ارتقای بهره‌وری در همه حوز‌های اجرایی بخش کشاورزی، می‌توان شاهد افزایش تدریجی شاخص‌های بهره‌وری عوامل کل تولید از جمله سرمایه بود. از طرفی، با توجه به اینکه امسال به نام «تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین» مزین شده به همین منظور، با توسعه زیرساخت‌های لازم در تمام استان‌های کشور در قالب دهکده‌های نوآوری و فناوری و استقرار نظام نوآوری در بخش کشاورزی و توسعه فناوری‌های نوین با بهره‌گیری از آموزش و ترویج مداوم و ارائه تسهیلات به تولیدکنندگان برای حرکت از کشاورزی معیشتی به سمت کشاورزی تجاری و صنعتی و اقتصادی‌کردن فعالیت‌های کشاورزی از شرکت‌های دانش‌بنیان حمایت شده است.

با این وجود، مهم‌ترین هدف وزارت جهاد کشاورزی، ایجاد انقلاب بهره‌وری در عرصه کشاورزی است، چراکه معتقدیم رشد و توسعه پایدار محقق نمی‌شود مگر اینکه با نگاه بهره‌وری حرکت کنیم و مسیر بهره‌وری نیز از حوزه علم و فناوری عبور می‌کند، از همین رو، ارتقای شاخص‌های بهره‌وری نیروی کار، سرمایه، زمین و سایر نهاده‌ها و استفاده‌ بهینه از امکانات و عوامل تولید، ما را به اهداف توسعه نزدیک‌تر خواهد کرد.

از سویی، امنیت غذایی از مهم‌ترین اولویت‌های کشورها در سیاستگذاری‌ها به‌شمار می‌رود، به‌نحوی که از مقوله غذا و امنیت غذایی در دنیا به‌عنوان یک سلاح و ابزار تسلط بر کشورها استفاده می‌شود، بنابراین با وجود صرفه اقتصادی واردات، بهتر است برخی از محصولات در کشور تولید شوند. ارزش‌افزوده 70 میلیارد دلاری تولیدات نیز از دیگر دلایل تولید به‌جای واردات است که برای این حجم از تولید 22 میلیون نفر در این بخش فعال هستند. با این حال، با وجود افزایش 5 برابری تولید محصولات کشاورزی، ضریب خودکفایی کشور 100درصد نبوده و سالانه به‌طور متوسط10-15 میلیارد دلار ارز جهت تأمین 20 درصد مواد غذایی از کشور خارج می‌شود. این رقم در قیاس با ارزش 40 میلیارد دلاری کل صادرات نفت، هزینه هنگفتی به‌شمار می‌آید. از سوی دیگر، با توجه به پیش‌بینی افزایش جمعیت کشور به 103 میلیون نفر در سال1430، نیاز به حداقل تولید 180میلیون تن غذا در سال هستیم که تغییر شرایط اقلیمی، افزایش دما، کاهش میانگین بارش و کاهش منابع آبی از چالش‌های جدی پیش‌رو است و بهره‌وری به‌عنوان بهترین راه‌حل در شرایط فوق، نیاز به سیاستگذاری درست و توجه ویژه دارد. همچنین استفاده حداکثری از شرایط اقلیمی با وجود دارا بودن 11 اقلیم در جهت تولیدات کشاورزی در طول سال، از موضوعات قابل‌توجه بهره‌وری در کشاورزی است، بنابراین به‌منظور استفاده حداکثری از پتانسیل‌های موجود در راستای تحقق اهداف بهره‌وری در حوزه کشاورزی، ضروری است، متخصصان این حوزه افزایش و روش‌های تولید تغییر یابد. لازم به یادآوری است، تحقیق و توسعه با پیشرفت کشور رابطه مستقیم دارد و این پیشرفت با بهره‌گیری از سرمایه نیروی انسانی ماهر، بهره‌گیری از انرژی‌های نو و پایدار، هوشمندسازی آبیاری، اصلاح بذر و دیگر دانش‌های روز دنیا میسر می‌شود.