اختلالات و اضطراب یادگیری ریاضی در دانش آموزان

اغلب کودکان در فهم مفاهیم ریاضی مشکل دارند ،آن را یک درس سخت می دانند و نسبت به یادگیری آن بی علاقه هستند.یکی از علل مهم و کلیدی عدم فهم دقیق ،عدم ارائه ملموس و قابل درک مفاهیم است .روش سنتی معلم محور که می خواهد اطلاعات را در ذهن کودکان جاری کند،فرصت فعالیت،نشاط و تفکررا از آن ها می گیرد.
کتاب ریاضی دبستان تغییراتی کرده که اگر والدین و مربیان از نظام فکری مولفان آگاه باشند ،می توانند تا حد زیادی تغییراتی در طرز تلقی خود و کودکان نسبت به ریاضی به وجودآورند.
اگرچه ریاضیات یک درس پایه در آموزش مدرسه است، اما یادگیری آن برای میلیون ها کودک در سراسر جهان چالش برانگیز است و این امر اغلب منجر به متهم شدن آنها به تنبلی یا کم هوشی می شود.
 بسیاری از کودکان از والدین خود می پرسند: چرا ماه ها وقت صرف یادگیری تقسیم طولانی کنیم در حالی که می توانیم از ماشین حساب برای حل مسائل پیچیده استفاده کنیم؟ این سوال به ظاهر ساده، موضوع مطالعات متعددی است که تاثیر یادگیری ریاضیات بر رشد و عملکرد مغز را بررسی می کنند.
ریاضی به رشد مغز کمک می کند
تحقیقات علوم اعصاب نشان می دهد که ساختار مغز ثابت نیست، بلکه دائما با یادگیری در حال تغییر است. این یک ویژگی است که به عنوان نوروپلاستیسیته (انعطاف پذیری عصبی) شناخته می شود که در آن شبکه های عصبی با ایجاد ارتباطات جدید میان نورون ها یا تقویت پیوندهای موجود هنگام یادگیری چیزهای جدید، دوباره برنامه ریزی می شوند. این بدان معناست که حل تمرین های ریاضی نه تنها عملکرد تحصیلی فرزندتان را بهبود می بخشد، بلکه مغز او را نیز تغییر شکل می دهد و به رشد آن کمک می کند.
این موضوع در مطالعه ی دیگری که توسط دانشگاه آکسفورد انجام شده، تایید شد و نشان می دهد دانش آموزانی که در سن ۱۶ سالگی تحصیل در رشته ی ریاضی را رها کردند، سطوح پایین تری از گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA)، یک ماده ی شیمیایی ضروری در مغز برای رشد مغز و نقش آن در یادگیری و حافظه، را نشان دادند که می تواند بعدا بر رشد شناختی آنها تاثیر بگذارد.

مطالعه ی دیگری که در دانشکده ی پزشکی دانشگاه استنفورد انجام شد، نیز نشان داد که تمرین ریاضی، هیپوکامپ، بخشی که مسئول انتقال اطلاعات از حافظه ی کوتاه مدت به بلندمدت است، را فعال می کند. این مطالعه همچنین نشان داد کودکانی که به جای تکیه بر شمارش با انگشتان خود، محاسبات ذهنی یاد گرفتند یا توانستند اطلاعات ساده ی ریاضی را حفظ کنند، فضای بیشتری در مغز خود برای یادگیری مفاهیم جدید دارند و تمایل دارند سریع تر یاد بگیرند.یادگیری و تمرین ریاضی باعث رشد و تغییر ساختار مغز از طریق افزایش اتصالات عصبی و تقویت مناطق مختلف می شود، که این امر به بهبود عملکرد شناختی، حل مسئله، و تفکر انتقادی منجر می گردد. مغز به واسطه «نوروپلاستیسیته» یا انعطاف پذیری عصبی، با یادگیری مفاهیم جدید، شبکه های عصبی خود را بازسازی می کند و این فرایند، به ویژه در دوران کودکی، برای رشد و توانایی یادگیری های پیچیده تر در آینده ضروری است.لذا در پاسخ به اینکه چگونه ریاضی به رشد مغز کمک می کند باید موارد زیر را بیان نمود:

• انعطاف پذیری عصبی (نوروپلاستیسیته):مغز انسان ثابت نیست و با یادگیری تغییر می کند. تمرین های ریاضی باعث ایجاد ارتباطات جدید بین نورون ها یا تقویت پیوندهای موجود می شود.
• فعال سازی مناطق مغزی:فعالیت های ریاضی مناطق خاصی از مغز را که مسئول پردازش اطلاعات زبانی، بصری-فضایی، تفکر منطقی و حل مسئله هستند، فعال می کند و باعث تقویت سیناپس ها (اتصالات نورونی) می شود.
• تقویت عضلات مغز:همانند عضلات بدن که با ورزش قوی تر می شوند، مغز نیز با تمرین ریاضی ورزیده می شود. حل مسائل ریاضی، به ویژه مسائل پیچیده تر، توانایی مغز را برای برخورد با چالش های سخت تر افزایش می دهد.

فواید یادگیری ریاضی برای مغز و رشد شناختی

• بهبود مهارت های حل مسئله:ریاضی به تقویت توانایی تحلیل، تفکر دقیق و خلاقانه برای حل مسائل کمک می کند.
• افزایش تفکر انتقادی:یادگیری ریاضی باعث تقویت تفکر سیستماتیک و انتقادی می شود که در تمام جنبه های زندگی کاربرد دارد.
• توسعه حافظه:تمرین های ریاضی، به خصوص محاسبات ذهنی و حفظ اطلاعات ریاضی، بخش هیپوکامپ مغز را فعال کرده و حافظه را بهبود می بخشد.
• تقویت هوش کلی:علاوه بر مهارت های ریاضی، یادگیری ریاضی به طور کلی قابلیت های شناختی فرد را افزایش می دهد و او را برای یادگیری های پیچیده تر در زمینه های دیگر آماده می سازد.
  
  تسلط بر ریاضی
  این سوال اغلب ذهن معلمان و والدین را به خود مشغول کرده است: بهترین روش آموزش ریاضی به کودکان چیست؟ آیا باید روی حفظ جدول ضرب و سرعت حل مسائل تمرکز کنیم؟ یا روی درک عمیق مفاهیم؟
  در گزارشی که اخیرا در مجله علوم روانشناسی با عنوان «یادگیری علوم چه چیزی درباره تسلط بر حساب به ما می آموزد؟» منتشر شده، آمده است: محققان یک رویکرد سه مرحله ای برای توسعه مهارت ریاضی کودکان پیشنهاد کرده اند که با درک مطلب شروع می شود، سپس انجام تمرین زمان بندی شده و در نهایت تامل و بحث انجام می شود. این مدل، حفظ کردن را حذف نمی کند، بلکه آن را در یک چارچوب وسیع تر ادغام می کند که درک مطلب را افزایش داده و مهارت های محاسباتی را عمیق تر می کند.
  این مطالعه بر اهمیت پیروی از این مراحل در آموزش اولیه ریاضی، با هدف اطمینان از ایجاد پایه محکمی که تعادل میان سرعت و کیفیت عملکرد را از یک سو و توانایی تفکر صحیح ریاضی را از سوی دیگر برقرار می کند، تاکید کرد:
  نظارت بر پیشرفت کودک و شناسایی شکاف های موجود در درک او
  ارائه راهکارهایی برای کمک به کودک، مانند استفاده از عدد ۱۰ به عنوان نقطه مرجع برای محاسبات ذهنی
  بازیابی و به خاطر سپردن اطلاعاتی مانند جدول ضرب
  وقتی مطمئن شدید که کودک این اطلاعات را به خوبی یاد گرفته است، او را به انجام تمرینات زمان بندی شده عادت دهید تا به جای شمارش آهسته، استراتژی های بازیابی سریع را تمرین کند.
  این مطالعه تاکید کرد که یادگیری موثر، نیازی به انتخاب میان سرعت و درک مطلب ندارد، بلکه به تدریج آنها را ترکیب می کن

.چگونه می توان میان اختلال ریاضی و اضطراب ریاضی تمایز قائل شد؟
طبیعی است که کودکان هنگام یادگیری مفاهیم جدید ریاضی، مشکلات موقتی را تجربه کنند. با این حال، اگر این مشکلات ادامه یابد یا با علائمی مانند اضطراب یا گوشه گیری اجتماعی همراه باشد، ممکن است نشان دهنده اختلالی باشد که نیاز به مداخله تخصصی دارد.
یکی از این بیماری ها «دیسکلکولیا یا اختلال یادگیری ریاضی» نام دارد، یک اختلال شناختی که تقریبا ۵ تا ۱۰ درصد افراد را تحت تاثیر قرار می دهد. این اختلال بسیار شبیه به «نارساخوانی ریاضی» است، اما کمتر شناخته شده است. افراد مبتلا به دیسکلکولیا در درک مفاهیم عددی پایه، مانند مقادیر، مشکل دارند که بر توانایی هایشان در انجام کارهای ساده ی زندگی مانند آشپزی یا جابجایی پول تاثیر می گذارد.
علائم دیسکلکولیا
- مشکل در درک مفاهیم عددی مانند "بزرگتر از" و "کوچکتر از".
- ناتوانی در ربط دادن یک عدد نوشتاری به کلمه گفتاری که آن را نشان می دهد. (مانند ۵ و پنج)
- مشکل در حفظ کردن جدول ضرب.
- مشکل در شمارش پول یا تخمین زمان و مسافت.
اگرچه علت دقیق اختلال یادگیری ریاضی (دیسکالکولیا) هنوز ناشناخته است، تحقیقات نشان می دهد که عوامل ژنتیکی، همراه با تفاوت هایی در ساختار و عملکرد مغز، ممکن است در این امر دخیل باشند. متاسفانه، کودکان مبتلا به اختلال یادگیری ریاضی ممکن است به اشتباه درک شوند و والدین یا معلمان ممکن است آنها را به تنبلی یا کم هوشی متهم کنند. در حالی که یک ارزیابی تخصصی روانشناختی و آموزشی می تواند ماهیت چالش هایی را که کودک با آن مواجه است، به طور دقیق تعیین کند و به شناسایی نقاط قوت‎شان کمک کند و امکان ارائه پشتیبانی مناسب را فراهم آورد.
اضطراب ریاضی
اضطراب ریاضی یک احساس روانی ترس و تنش به هنگام برخورد با اعداد یا مسائل ریاضی است. این بیماری در افرادی رخ می دهد که از هیچ مشکل شناختی رنج نمی برند. این احساس اضطراب، حافظه کاری را که مسئول حفظ موقت اطلاعات است، مختل کرده و باعث می شود کودک مراحل را فراموش کند یا توالی راه حل ها را از دست بدهد، احساس درماندگی کند و سپس به کلی از ریاضی اجتناب کند. این امر مشکل را تشدید کرده و بر عملکرد کودک در سایر دروس مانند علوم و فناوری تاثیر می گذارد.

علائم و علل اضطراب ریاضی
علائم اضطراب ریاضی مشابه علائم اضطراب عمومی است و شامل موارد زیر است:
- تنش عضلانی
- افزایش ضربان قلب
- عرق کردن دست ها
برجسته ترین دلایل احتمالی عبارتند از:
- تجربیات یادگیری منفی
- عدم حمایت خانواده به ویژه در انجام تکالیف
- کلیشه ها، مانند این باور که پسران در ریاضی بهتر از دختران هستند، این امر اعتماد به نفس دختران را تضعیف می کند.
روش های درمان و آرام شدن
متخصصان آموزشی یا سلامت روان می توانند از درمان شناختی رفتاری برای کمک به کودک در اصلاح افکار منفی مرتبط با ریاضی استفاده کنند. تکنیک های دیگری نیز مفید هستند، مانند:
- تمرینات تنفس عمیق
- نوشتن افکار و احساسات
- آموزش ریاضی در یک محیط امن و کم استرس از طریق بازی ها یا برنامه های تعاملی
راهکارهایی برای تقویت یادگیری ریاضی فرزندتان
- مهارت های محاسبه ذهنی را توسعه دهید و وابستگی به ماشین حساب را کاهش دهید.
- از ریاضی در موقعیت های روزمره مانند آشپزی یا خرید استفاده کنید.
- پازل و بازی های فکری را در برنامه یادگیری بگنجانید.
- به فرزندتان کمک کنید تا اطلاعات پایه مانند جدول ضرب و میانبرهای عملیات را به خاطر بسپارد.
- روزانه زمانی را برای مرور در فضایی آرام و حمایتی اختصاص دهید.
- ریاضی را در فعالیت های عملی مانند کاردستی تلفیق کنید.
- دستاوردهای فرزندتان را هر چقدر هم کوچک هست جشن بگیرید تا اعتماد به نفسش را افزایش داده و به او در ادامه یادگیری کمک کنید.
کتاب ریاضی جدید با ارائه ی راهبردهای مختلف،حل مساله ،مانند اشیای ملموس ،انگشت ،چینه ،چوب خط ،محور ،رسم شکل و رنگ آمیزی ،به کودکان آزادی عمل داده و به آن ها می آموزد برای حل مساله راه حل های مختلفی وجود دارد .همچنین کودکان را تشویق به ابداع راهبرد می کند و به پرورش توانایی های فکری و خلاقیت آن ها توجه دارد.