ترجمه گزارشی از سازمان تجارت و توسعه سازمان ملل(unctad)

سرمایه گذاری مستقیم خارجی در سال ۲۰۲۴ به طور تخمینی ۸٪ کاهش یافت، که دستیابی به توسعه پایدار را با چالش­های جدی مواجه کرده است. توسعه پایدار کشورها شدیدا به تامین مالی بین المللی وابسته است.

سرمایه گذاری مستقیم خارجی بر سر دوراهی: چشم انداز جهانی در سال ۲۰۲۴

بر اساس آخرین گزارش Global Investment Trends Monitor که توسط کنفرانس سازمان ملل متحد برای تجارت و توسعه (UNCTAD) در تاریخ ۲۰ ژانویه منتشر شد، سرمایه گذاری مستقیم خارجی (FDI) در نقطه­ عطفی سرنوشت ساز قرار دارد.

وضعیت جهانی FDI(سرمایه­گذاری مستقیم خارجی) در سال ۲۰۲۴

در سال ۲۰۲۴، سرمایه گذاری مستقیم خارجی جهانی با افزایش ۱۱٪ به حدود ۱٫۴ تریلیون دلار رسید. با این حال، اگر جریان هایی که از طریق اقتصادهای واسطه ای اروپا (که اغلب به عنوان پایگاه­هایی برای سرمایه گذاری قبل از رسیدن به مقصد نهایی عمل می کنند) حذف شوند، این رقم ۸٪ کاهش نشان می دهد. این وضعیت نشان دهنده آن است که جهان تجارت با تغییرات اقتصادی و نوسانات دائمی دست و پنجه نرم می کند.

اقتصادهای توسعه یافته: دو منطقه، دو داستان

اقتصادهای توسعه یافته تفاوت های چشمگیری را تجربه کردند:

آمریکای شمالی: این منطقه شاهد افزایش ۱۳٪ در FDI بود که عمدتا به دلیل افزایش ۸۰درصدی در ادغام ها و خریدهای شرکتی (M&A) در ایالات متحده بود. ارزش پروژه های greenfield (سرمایه گذاری های جدید در بازارهای خارجی) در ایالات متحده به میزان ۹۳٪ افزایش یافت و به ۲۶۶ میلیارد دلار رسید که این افزایش بیشتر ناشی از پروژه های عظیم صنعت نیمه رساناها_ مواد اصلی به کار رفته در تراشه­های الکترونیکی_ بود.

بریتانیا نیز شاهد افزایش ۳۲درصدی در سرمایه گذاری های جدید خارجی بود که به رقم ۸۵ میلیارد دلار رسید، و ایتالیا با افزایش چشمگیر ۷۱٪ رکورد ۴۳ میلیارد دلار را از آن خود کرد.

اروپا: اما اروپا با کاهش های شدید در جذب سرمایه خارجی مواجه شد. بدون احتساب اقتصادهای واسطه ای، FDI در اروپا ۴۵٪ کاهش یافت و ۱۸ کشور از ۲۷ کشور اتحادیه اروپا شاهد کاهش جریان های سرمایه گذاری بودند. آلمان شاهد کاهش ۶۰درصدی بود و ایتالیا ۳۵٪ کاهش در FDI را تجربه کرد.

در مجموع سرمایه گذاری های مستقیم خارجی که برای رشد در آینده حیاتی هستند، در سراسر اروپا ۱۰٪ کاهش یافتند، نکته قابل توجه اما آن است که منطقه اروپا شاهد افزایش ۱۵درصدی در ارزش کلی پروژه ها بود . این بدان معناست که بخش اعظم این پروژه­ها سهم صنایع کوچک مقیاس بوده و نتوانسته مانع از کاهش حجم سرمایه­گذاری خارجی شود.

سرمایه گذاری های بین المللی در زیرساخت ها و انرژی نیز از این مشکل بی­نصیب نبودند. تعداد معاملات در اقتصادهای توسعه یافته ۲۶٪ کاهش یافت و ارزش آن ها نزدیک به یک سوم کاهش پیدا کرد.

اقتصادهای در حال توسعه: سیگنال های مختلط

در اقتصادهای در حال توسعه، FDI ۲٪ کاهش یافت که نشان دهنده دومین کاهش متوالی سالانه است. این امر دستیابی به اهداف توسعه پایدار (SDGs) را که به شدت به تامین مالی بین المللی وابسته هستند، تهدید و تعویق می کند. سرمایه گذاری های مرتبط با SDGs در سطح جهانی در سال ۲۰۲۴، ۱۱٪ کاهش یافت و تعداد پروژه های کمتری در بخش های کشاورزی و مواد غذایی، زیرساخت ها، و آب و بهداشت نسبت به سال ۲۰۱۵ (زمان تصویب اهداف) مشاهده شد.

آسیا: بزرگ ترین دریافت کننده FDI در میان مناطق در حال توسعه، آسیا بود که جریان های ورودی آن ۷٪ کاهش یافت. چین با کاهش ۲۹٪ مواجه شد و اکنون ۴۰٪ کمتر از سال ۲۰۲۲_یعنی سال اوج جذب سرمایه_است. در مقابل، هند شاهد افزایش ۱۳٪ در FDI بود که به دلیل رشد در اعلان پروژه های سرمایه­پذیر بود. کشورهای ASEAN نیز رشدی محدود داشتند و FDIآن­ها به رکورد ۲۳۵ میلیارد دلاررسید.

- آمریکای لاتین و کارائیب : در این منطقه، FDI ۹٪ کاهش یافت و جریان های ورودی سرمایه برزیل ۵٪ کاهش پیدا کرد. با این حال، تعداد و ارزش پروژه های greenfield در برزیل، آرژانتین و کلمبیا افزایش یافت که نشان دهنده پتانسیل رشد آینده است. مکزیک با وجود ضعف در اعلان پروژه های منطقه ای، شاهد افزایش ۱۱٪ در FDI بود که نشان دهنده تاب آوری در برابر چالش های گسترده است.

آفریقا: این قاره با افزایش چشمگیر ۸۴٪ در FDI، درمیان کشورها شاخص بود. البته این افزایش شدید FDI عمدتا به دلیل یک پروژه عظیم در مصر بود. بدون احتساب این پروژه، FDI قاره آفریقا ۲۳٪ افزایش یافت، اگرچه رقم کلی جذب سرمایه خارجی همچنان محدود به ۵۰ میلیارد دلار بود.

راه پیش رو: امیدواری با احتیاط

در نگاه به سال ۲۰۲۵، انتظار می رود FDI با بهبود شرایط تامین مالی و تجدید نظر در فعالیت های مربوط یه ادغام ها و خریدها (M&A) رشد متعادلی داشته باشد. با این حال، ریسک ها و عدم قطعیت ها – از جمله تنش های ژئوپلیتیکی و ناپایداری اقتصاد جهانی – جزو معضلات اصلی بر سر راه جذب سرمایه خارجی هستند.

کاهش مداوم در سرمایه گذاری های greenfield و تامین مالی پروژه های بین المللی، نیاز به استراتژی های قوی و متنوع برای جذب و حفظ سرمایه گذاری را تاکید می کند، به ویژه در بخش هایی که برای توسعه پایدار حیاتی هستند. برای هر دو گروه اقتصادهای توسعه یافته و در حال توسعه، ریسک ها بالاست زیرا هردوی این گروه­ها با ریسک­ها و عدم اطمینان­های مشابهی مواجه هستند.

نتیجه گیری: سرمایه گذاری مستقیم خارجی در حال حاضر در نقطه ای حساس قرار دارد که نیازمند سیاست های هوشمندانه و برنامه ریزی دقیق برای پیشبرد اهداف توسعه پایدار و رشد اقتصادی است.

در این وضعیت یکی از بدترین کارهای قابل اجرا وضع سیاست­های تعرفه­ای نامتعارف بود که توسط دولت آمریکا انجام گرفت. اتخاذ سیاست­های ناگهانی و سلبی باعث از بین رفتن سرمایه و در نتیحه اعتماد سرمایه­گذاران خارجی می­شود.

این سیاست­ها علاوه بر آن­که در تضاد کامل با سیاست­های اقتصاد و تجارت آزاد هستند باعث تضعیف جریان انتقال سرمایه بین­المللی و در نتیجه کاهش سرعت رشد کشورها می­شوند.