بررسی چالش های حقوق شهروندی و مدیریت شهری در قانون شهرداری ها

از مسائل و موضوعات مهمی که در حوزه مطالعات شهری و برنامه ریزی شهری در سطح جهانی مطرح شده است بحث مربوط به رابطه شهروندی و مدیریت شهری است. متاسفانه از این نظر سابقه و ادبیات بومی کشور ما چندان پربار و قابل توجه نیست. مهمترین هدف مدیریت شهری را می توان در ارتقای شرایط کار و زندگی جمعیت ساکن ، در قالب اقشار و گروه های مختلف اجتماعی و اقتصادی و حفاظت از حقوق شهروندان، تشویق به توسعه اقتصادی و اجتماعی پایدار و حفاظت از محیط کالبدی دانست. رابطه شهر و شهروندی دو سویه است .انسان ها شهر را می سازند و شرایط شهرها در زندگی آنها تاثیر قاطع و امکان ناپذیر دارد .اصلاح ساختار شهری و بهینه کردن شهرنشینی به اصلاح و بهینه کردن این رابطه نیاز دارد که مدیریت شهری سازماندهی این ارتباط را بر عهده دارد، و باید همه جوانب موضوع را مدنظر داشته، با دقت بررسی نماید، چرا که برای دستیابی به شهر ایده آل (شهر پارک، روان، سبز، پویا، فرهنگی) راهی طولانی و خطیری پیش روی ما نهاده است و تلاش عظیمی می طلبد. مشارکت شهروندان در تصمیم گیری ها، برنامه ریزی ها و کلیه فعالیت ها و امور شهری، مورد توجه مدیران، برنامه ریزان و صاحب نظران توسعه اجتماعی است. بنابراین، می توان گفت که مشارکت مردم در روند تصمیم گیری شهری، یکی از عناصر اصلی حکومت مردمی بوده، افزایش مشارکت مردم در امور شهری، می تواند در ایجاد تعادل شهری، نقش ارزنده ای را ایفا نماید. نهایت امر این که، مشارکت عنصر حیاتی در فرایند توسعه پایدار تلقی گردیده، از آن به عنوان حلقه مفقوده فرایند توسعه یاد می کنند و به اعتقاد صاحبنظران، مشارکت موجب افزایش شایستگی و کرامت در افراد می گردد. اگر مدیریت شهری را شامل فرآیندهای سیاست گذاری، برنامه ریزی، هماهنگی، سازماندهی و نظارت بر اداره امور شهر و شهرداری ها بدانیم و نظام حقوق شهری را به مثابه روند قانونمند کردن فرآیند چند گانه مدیریت شهری و نیز قانونمدار نمودن وظایف و تکالیف متقابل و دو سویه شهرداری و شهروندان محسوب کنیم می توان رابطه و نسبت مدیریت شهری و حقوق شهروندی را مشخص نمود.در این میان سهم و نقش قانون شهرداری که حلقه پیوند و محل اتصال مدیریت شهری و نظام حقوق شهری است بسیار حائز اهمیت است .اهمیت حقوق شهری و شهروندان را باید در تدوین قوانین ومقررات راجع به شهرسازی و برنامه ریزی و مدیریت شهری و همچنین تاثیرات مثبت ناشی از قانونمند کردن زندگی شهری و دیگر پیامدهای دگرگون کننده در برنامه ریزی و مدیریت شهری جستجو کرد. در این مقاله با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی، ضمن بیان نقطه نظرات نظریه پردازان و شهرسازان به بررسی پیشینه تاریخی قانون شهرداری ها و بررسی کلی و محتوایی و جایگاه شهروندان در قانون مزبور پرداخته شده است و بهره سخن این که در مجموع قوانین شهرداری ها ، موضوع شهروندی جایگاهی ندارد و هنوز بستر مناسب برای نهادینه سازی شهروند مداری در کشور وجود ندارد.

کلیدواژه ها:

مشارکت ، مدیریت شهری ، حقوق شهروندی ، شهرداری ها