مروری بر قهوه از منظر طب سنتی ایران

با توجه به رویکرد سازمان بهداشت جهانی مبنی بر تاکید بر ابداع واژه و ماهیت طب تلفیقی؛ لازم به ذکر است طب تلفیقی یا طب جامع و یا طب منسجم بر سه محور اساسی طب نوین، طب مکمل و طب سنتی قرار گرفته است.طب نوین یا طب غربی یا طب شیمیایی یا طب جزء نگر و یا طب مولکولار از زمان شیمیدان اروپایی، پاراسلس شکل گرفت و طب مکمل بخشی از طب است که مفاهیم و اصطلاحات ان با آموزه های حاکم بر طب نوین کاملا متفاوت است و پارادایم فکری و فلسفه علمی دو حوزه کاملا مجزا است.طب سنتی در ایران برگرفته از اصول طبی حکمای سرزمین پارس و نیاکان فرهیخته این مرز و بوم است که طی قرون متمادی و اعصار مختلف در ورطه راستی آزمایی قرار گرفته است. برگ زرین و ویژگی خاص این مکتب طبی پرداختن به امر مزاج، تعادل، توازن و تعدیل ان است.مزاج کیفیت متشابهی است که از در هم آمیخته شدن و امتزاج ارکان شکل میگیرد؛ منظور از ارکان، چهار عنصر بسیطی است که حکما آن را به آتش، هوا، آب و خاک تشبیه کرده اند.لازم به ذکر است عناصر اربعه در حیات واقعی به شکل مفرده و ساده وجود نداشته و ضرورتا به شکل مرکبه و در ترکیب با هم یافت میشوند. مزاج در حقیقت از ترکیب ارکان حسب کمیت مورد نظر خالق و یا صانع تشکیل میگردد و در مکتب طب اخلاطی؛ پرداختن به مزاج امری ضروری و الزامی است.بخش مهمی در مبانی علاج و معالجات در طب ایرانی به حوزه مفردات میپردازد.مفردات به سه بخش نباتات، جانوران و کانی ها میپردازد و یکی از مفردات مورد بحث در متون طب سنتی ایران میوه درخت بون یا بن است که امروزه آن را قهوه می نامند؛ پس قهوه مصرفی امروز دانه ایست که در واقع قسمت مورد استفاده درخت قهوه است و به دو شکل بو داده و خام (سبز) مورد استفاده قرار میگیرد.در متون طب ایرانی؛ طبع گرم و خشک را برای قهوه قائل بوده اند.قهوه از نظر لغوی به معنی نوشیدنی است و درخت قهوه بومی کشور اتیوپی در قاره افریقا بوده است؛ البته در کشورهای عربستان، یمن و بعضی از کشورهای امریکای جنوبی همچون برزیل، گویان و ونزوئلا نیز می روییده است.