تاثیر عمق و فاصله زهکش های زیرزمینی بر شدت زهکشی اراضی شالیزاری (مطالعه موردی: اراضی موسسه تحقیقات برنج کشور)

سابقه و هدف: با توجه به منابع محدود خاک و اراضی حاصلخیز، لزوم حداکثر استفاده از پتانسیل های اقلیمی منطقه، ایجاد شرایط مناسب برای تنوع کاربری اراضی در دوره زراعی سالانه و مهم تر از همه تکمیل طرح های تجهیز و نوسازی اراضی و به ثمر رساندن هزینه های انجام شده، می توان با ایجاد زهکشی زیرزمینی، علاوه بر ایجاد شرایط مناسب تر برای کاشت، داشت و برداشت برنج، امکان کشت محصولاتی غیر از برنج را در فصل مرطوب فراهم نمود. لذا در این تحقیق تاثیر عمق و فاصله زهکش های زیرزمینی بر شدت زهکشی در سه مرحله مهم زهکشی (زهکشی میان فصل، زهکشی در زمان برداشت برنج و زهکشی در زمان کشت دوم) مورد ارزیابی قرار گرفته است. مواد و روش ها: داده های مورد نیاز تحقیق از اراضی شالیزاری موسسه تحقیقات برنج کشور واقع در شهرستان رشت در زمینی به مساحت یک هکتار در سال زراعی 1393 به دست آمد. تیمارهای مورد آزمایش عبارت بودند از: عمق 8/0 متر با فاصله 5/7 متر (L7.5D0.8)، عمق 8/0 متر با فاصله 10 متر (L10D0.8)، عمق 8/0 متر با فاصله 15 متر (L15D0.8)، عمق 1 متر با فاصله 5/7 متر (L7.5D1)، عمق 1 متر با فاصله 10 متر (L10D1) و عمق 1 متر با فاصله 15 متر (L15D1). طول کلیه خطوط 40 متر و جنس لوله ها پی وی سی موج دار با قطر 125 میلی متر می باشد. از پوسته برنج به عنوان پوشش اطراف لوله های زهکش استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که تفاوت بین تیمار L7.5D0.8 با تیمارهای L10D0.8،L15D0.8 و L7.5D1 در سطح آماری 1% معنی دار گردید. همچنین در مرحله زهکشی میان فصل، زهکش های زیرزمینی با فاصله 5/7 متر و عمق 1 متر تقریبا باعث 4 برابر شدن شدت زهکشی نسبت به زهکش هایی با فاصله 5/7 متر و عمق 8/0 متر می شود. تفاوت بین تیمارهای L7.5D0.8 و L10D0.8 قبل شخم (وجود درز و ترک بیشتر) از لحاظ آماری معنی دار نگردید، همچنین تفاوت بین تیمارهای L7.5D0.8 و L15D0.8 در سطح آماری 5% معنی دار گردید. همچنین تفاوت بین تیمارهای L7.5D0.8 و L7.5D1 در سطح آماری 1% و تفاوت بین تیمارهای L10D0.8 و L15D0.8 در سطح آماری 1% معنی دار گردیده است. به عبارتی در زهکش های زیرزمینی با فاصله 5/7 متر و عمق 1 متر میزان دبی خروجی نسبت به عمق 8/0 متر افزایش یافت. تفاوت بین اکثر تیمارها در زمان زهکشی به منظور کشت دوم قبل از شخم در نقطه اوج هیدروگراف خروجی می باشد. نتیجه گیری: ترک های به جا مانده از انجام زهکشی میان فصل و زهکشی در زمان برداشت برنج، نقش کلیدی و حساسی در زهکشی زیرزمینی و پارامترهایی نظیر شدت زهکشی در زمان کشت دوم دارد.

کلیدواژه ها:

زهکشی زیرزمینی ، اراضی شالیزاری ، شدت زهکشی ، زهکشی میان فصل ، درز و ترک