بررسی عوامل اجتماعی موثر بر شکل گیری کلیشه های جنسیتی

ضرورت و اهمیت شناخت کلیشه های جنسیتی و بررسی آن ها در جامعه، به دلیل اثرات زیان آور کلیشه هاست.کلیشه های جنسیتی به عامل تبعیض میان جنس ها بدل می شوند. اینگونه کلیشه ها هم بر مردان و هم بر زنانتاثیر منفی می گذارند؛ اگرچه تاثیر منفی آنها بر زنان بیشتر است، زیرا آنها در این کلیشه ها به صورت جنسضعیف و فرودست مطرح می شوند. کلیشه یکی از پرکاربردترین مفاهیم در علوم اجتماعی است. فرهنگ و بسترکلیشه را چنین تعریف می کند: تصویر ذهنی استاندارد شده ای که بین اعضای یک گروه مشترک است. کلیشه هانشانگر عقاید بسیار ساده شده، نگرش های احساسی و قضاوت های نقد ناپذیرند. در این تعریف اشاره مستقیمیبه نگرش های منفی نسبت به گروه هدف نشده است. این اصطلاح برای اولین بار در سال 1798 به کار گرفته شدو معنای اصلی آن، قالب فلزی برای شکل دادن به چیزهای مختلف بود. بازنمایی زنان در رسانه های جمعی بانقش های کلیشه ای فرهنگی در جامعه سازگاری دارند. در مورد بازنمایی مناسبات جنسیتی، معمولا مردانبه صورت انسان هایی مسلط، فعال، مهاجم و مقتدر به تصویر کشیده می شوند. در مقابل، زنان معمولا تابع، منفعل،تسلیم و کم اهمیت اند. درواقع، رسانه ها با نشان دادن مردان و زنان به این صورت، بر ماهیت نقش جنسیتی وعدم برابری جنسیتی صحه می گذارند. در چنین وضعیتی، رسانه های جمعی نقش بازنمایی کلیشه ها یا تصوراتقالبی جنسیتی را به عهده می گیرند. پیرو تغییرات صنعتی که در نیمه ی دوم قرن بیستم در جوامع صنعتی بهوجود آمد، ضرورت سواد و آموزش نظام مند رفته رفته در بیشتر کشورهای جهان پذیرفته شد؛ لذا وظیفه مدرسهتنها آموزش خواندن و نوشتن به کودکان نیست، بلکه با توجه به بررسی های انجام یافته، بخشی از رشد و پرورشجسمی، روانی و اجتماعی کودک نیز از کارکردهای اساسی مدرسه است. بنابراین، اندیشه هایی که در ذهن فرددر حال رشد، در مورد جنسیت و نقش های جنسیتی شکل می گیرد، در آینده جهت دهنده ی انواع فعالیت ها،علایق و دست آوردهای بعدی کودک محسوب می شود.در فرآیند رشد، بافت های اجتماعی با تکرار پیام هایجنسیتی، باورها، ارزش ها و نیز جهتگیری فکری او را در برخورد با نقش های جنسیتی و نابرابری جنسیتی،تکوین و ترجیحا تغیر شکل می دهند. بنابراین، ارایه چگونگی تصاویر و محتوا در کتاب های درسی دارای اهمیتفراوانی است؛زیرا از طریق آنها کودک رابطه ای بین آموزش و واقعیات اجتماعی به دست می آورد. بسیاری ازفمینیست های معاصر برای رهایی زنان از سلطه ی مردان، خواهان جامعه ای فارغ از جنسیت شده اند که در آن،حقوق و وظایف اساسی بر پایه جنس بیولوژیک تعیین نشوند.آرمان دوجنسیتی که از تاکید و حمایت ویژه یفمینیست های لیبرال برخوردار است، به جنبه ی اثباتی اهداف فمینیستی اشاره دارد. بسیاری از طرفدارانآندروژنی، از دوجنسیتی واحد، و عدهای نیز از دوجنسیتی متکثر جانبداری کرده اند. مقصود از دوجنسیتیواحد، سنخ شخصیتی واحد یا متحدی است که بهترین ویژگی های جنسیتی مردانه و زنانه، به طور تلفیقی در آنتجسم می یابند و این سنخ شخصیتی برای همگان مفروض گرفته می شود. دوجنسیتی متکثر نیز اشاره بهسنخ های شخصیتی متنوعی دارد که از زنانگی خالص تا مردانگی خالص در نوساناند و طبعا شخصیت هایآمیخته از زنانگی و مردانگی نیز در میان آنها قرار می گیرند.در این مقاله سعی بر آن است که به بررسی عواملاجتماعی موثر بر شکل گیری کلیشه های جنسیتی پرداخته و نقش آموزش وپرورش و رسانه ها در تولید کلیشه هامورد بررسی قرار گیرد و همچنین توصیف و تشریح مفهوم آندروژنی و فواید آن برای جامعه از مباحث موردبحثدر این پژوهش می باشد.

کلیدواژه ها:

کلیشه های جنسیتی ، تصورات قالبی ، جنسیت ، دوجنسیتی