صور خیال در شعر فارسی سرایان هند با تاکید بر منظومه های غنایی ( سلیم و سلمی، فیروز و نسرین، ناز و نیاز، نل و دمن)

تخیل و تصویرسازی عصاره ی شعر به حساب می آید. اگر بنا باشد تصویر و محدوده ی آن را تعریف کنیم باید به همه ی تجربه های عاطفی شاعر در گستره ی زبان مراجعه کنیم. نقد تصویری با توجه به اینکه خیال و تصویر، جوهره ی شعر به حساب می آید، یکی از رایج ترین و استوارترین ابزارها برای محک شعر است. بررسی امکانات شعر، با توجه به عناصر خیال میتواند مایه های شعری یک اثر منظوم را بسنجد و جایگاه خیال انگیز شعر را معلوم کند. در این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده، تصویرسازی آشکار و نهان در چند منظومه ی غنایی، به موازات هم مورد بررسی قرار گرفته است. منابع مورد بررسی در این پژوهش شامل چهار منظومه بود که در حوزه ی شعر غنایی و سبک هندی، شناخته شده هستند. منظومه های سلیم و سلمی ، فیروز و نسرین ، ناز و نیاز و نل و دمن ، منابع اصلی بررسی در این پژوهش بوده اند که پس از معرفی و واکاوی تصویرهای هر کدام از این منظومه ها، به صورت جداگانه و با عنایت به بسامد استفاده از صور خیال و آرایه های مکرر، در پایان به مقایسه ی ساختاری تصاویر و تطبیق هر کدام با دیگر منظومه های مذکور پرداخته شده است. حاصل این بررسی، مواجهه با انبوهی از آرایه های تصویرگرانه بود که نشان از چیرهدستی شاعران در به کارگیری فنون و صور خیال بویژه آرایه های تشبیه، استعاره و کنایه دارد. شاعران منظومه های مورد مطالعه، برای توصیف فضا و زمان و حتی مفاخره، از حس آمیزی و رنگ در بیان عواطف خویش بهره بردهاند. بسیاری از تصویرسازی های این شاعران، بدیع بوده و گرایشی که به کاربرد صنعت اغراق داشته اند، یادآور شگفت مایگی حماسه های اصیل است.

کلیدواژه ها:

مطالعه تطبیقی ، تصویرسازی ، تشبیه ، استعاره ، کنایه ، اغراق ، منظومه های غنایی ، نل و دمن ، ناز و نیاز ، سلیم و سلمی ، فیروز و نسرین