علائم ریشه ریشی چغندرقند در آلودگی توام دو ویروس سوختگی سیاه چغندر و رگبرگ زرد نکروتیک چغندر

ویروس سوختگی سیاه چغندر (Beet black scorch virus, BBSV) و ویروس رگبرگ زرد نکروتیک چغندر ( Beet necrotic (yellow vein virus, BNYVV ازجمله ویروسهای مهم خاکزاد بیمارگر در چغندرقند میباشند. تاکنون اطلاعات دقیقی در خصوص تاثیر آلودگی توام این دو ویروس در تشدید علائم ریشه ریشی در چغندرقند ارائه نشده است. در این تحقیق ابتدا نمونه های خاک از مناطق با سابقه آلودگی به دو ویروس فوق جمع-آوری و در آنها بذر چغندرقند رقم حساس جلگه کشت شد. بر اساس آزمون الایزا روی گیاهچه ها، نوع آلودگی هر نمونه خاک مشخص شد. یک نمونه خاک با آلودگی منفرد به BNYVV و یک نمونه خاک با آلودگی منفرد BBSV انتخاب و با استفاده از واکنش زنجیرهای پلیمراز، در نمونه های آلوده به BNYVV ناحیه ژن پروتئین پوششی و در نمونه های آلوده به BBSV ناحیه 3ʼ-UTR ژنوم تکثیر و تعیین توالی گردیدند. مقایسه این توالیها با توالیهای موجود در بانک ژن نشان داد که تمام توالیهای به دست آمده در مورد BNYVV با تیپ A این ویروس مطابقت داشت. همچنین این نتایج تائید کننده حضور یک جمعیت غالب BBSV در نمونه خاک بود. بر این اساس، تعداد چهار تیمار خاک شامل آلودگی فقط به BNYVV، آلودگی فقط به BBSV، آلودگی توام به BBSV+BNYVV و بدون آلودگی به این دو ویروس (شاهد منفی) تهیه و در گلخانه درون گلدانهای پلاستیکی در آنها چغندرقند رقم جلگه کشت شد (طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار). سه ماه پس از سبز شدن گیاهان، شدت علائم ریشهریشی با استفاده از یک مقیاس صفر تا 9 (صفر: بدون علائم و :9 علائم ریشه ریشی شدید همراه با نکروز ریشه و مرگ گیاه) مورد ارزیابی و مقایسه آماری قرار گرفت. درصد شدت علائم ریشه ریشی در تیمارها دارای اختلاف معنیدار بوده و معادل 85/5، 78/9، 36/3 و صفر درصد به ترتیب برای تیمارهای BBSV+BNYVV، BNYVV، BBSV و شاهد سالم تعیین شد. این نتایج نشان میدهد که دو ویروس BNYVV و BBSV در حالت آلودگی توام موجب تشدید علائم ریشه ریشی در چغندرقند رقم جلگه شده است. این نکته میبایستی در برنامه های اصلاح و تهیه ارقام مقاوم در برابر این دو ویروس بهویژه در مناطقی که خاک دارای آلودگی توام به هر دو ویروس باشد، موردتوجه قرارگیرد.