بررسی حیوان گزیدگی و هاری در ایران در طول سال های :1993 -2017 مطالعه ی مروری

زمینه و هدف: حیوان گزیدگی به علت خطر ابتلا به هاری، یکی از مشکلات اساسی بهداشت عمومی است. هاری از کشنده ترین بیماری های مشترک انسان و حیوان در جهان است و در ایران به شکل بومی یکی از مشکلات مهم بهداشت عمومی به شمار میرود. مواردی از بسیاری از استان های ایران گزارش شده است که شامل حیوانات خانگی و وحشی می باشد. مطالعه ی مروری حاضر با هدف بررسی اپیدمیولوژی موارد حیوان گزیدگی و هاری در مناطق مختلف ایران در طول سال های 1993-2017 انجام گرفت. مواد و روشها: در این مطالعه ی مرور سیستماتیک، مطالب مربوط به موارد حیوان گزیدگی و هاری از پایگاه های اطلاعاتی موجود در سطح کشور و نیز بانک های اطلاعاتی لاتین google,SID,PubMed,Scopus,Magiran,Scholar با استفاده ی از کلید واژه های انگلیسی rabies،bite،dog،marten،Iran،negri bodies و کلید واژه های فارسی هاری،حیوان گزیدگی و ایران در سال های 2017-1993 جست و جو شد. مقالات بر اساس چک لیست های ارزیابی نقادانه بررسی شده و انتخاب شدند. یافته ها: نهایتا 25 مورد مطالعه که دارای معیارهای موردنظر بودند، مورد بررسی قرار گرفتند. در این بین شش مطالعه توصیفی، دو مطالعه ی تحلیلی-مقطعی و سه مطالعه ی توصیفی-تحلیلی وجود دارد؛ هفت عدد از این تعداد نیز مربوط به گزارش مورد یا موارد((case report or case series بوده که در طی سالهای 2017-2004 صورت گرفته است؛ در این گزارش ها بیش از 15 فرد مبتلا به هاری با علایمی چون تب،گلودرد،گرفتگی عضلانی، عدم تعادل و سردرد مورد بررسی قرار گرفتند که بیشتر این موارد مربوط به گزیدگی توسط سگ بود و البته یک مورد گزیدگی سمور و یک مورد هم گزیدگی توسط شغال مشاهده شد. در یکی دیگر از موارد در سال 2015 ، نمونه مغزی مشکوک به هاری 195 سگ در انستیتو پاستور، جهت تعیین اجسام نگری به روش ایمونوفلورسانس مستقیم مورد بررسی قرار گرفت. همچنین بررسی سرولوژیک وضعیت آلودگی با ویروس هاری کاذب در 28 راس گراز وحشی نقاط مختلف ایران که در سال 2005 در طی یک مطالعه ی توصیفی صورت پذیرفت، مورد توجه است. لازم به ذکر است در طی سال های 2007-2002 مطالعه ای توصیفی-تحلیلی در استان های ساحلی دریای خزر صورت گرفت که نشان می داد 112531 مورد گاز گرفتگی در این سال ها در این مناطق رخ داده است و سگ، مهم ترین ناقل برای انسان و سایر حیوانات بوده است.در سال 1390 شمسی نیز کل موارد حیوان گزیدگی در سال مزبور در فارس را در قالب یک مطالعه ی مقطعی-تحلیلی مورد بررسی قرار دادند و نشان داده شد درمان pep (پیشگیری پس از مواجه ه) به طرز قابل توجهی می تواند از بار بیماری در جامعه بکاهد. نتیجه گیری: یافته های حاصله نشان می دهد هنوز درک درستی از لزوم واکسیناسیون ضد هاری در بخش قابل توجهی از جامعه وجود ندارد؛ از سویی دیگر با توجه به آن که پیشگیری پس از مواجه ه می تواند خسارات جانی احتمالی را در حد قابل قبولی کاهش دهد، بایستی جدی گرفته شود؛ ارزیابی های صورت گرفته همچنین نشان می دهد پیشگیری پس از مواجه ه بسیار هزینه-اثربخش است و هر گونه حیوان گزیدگی، بایستی مشکوک به هاری تلقی شده و واکسن تزریق شود. بنابراین جهت پیشگیری و کاهش این بیماری باید از طریق مسئولین بهداشتی، رسانه های عمومی و....به مردم آموزش داده و در دستور کار خود قرار دهند.