مقایسه دیدگاه های هرمنوتیک گادامر با روش تفسیری علامه طباطبائی

تلاش برای درک معنای برتر یا درک معنا و مفهوم غایی هر متن واساسا هر پدیده ای آرزو و سودای جاودانه ی انسان بوده است.هرمنوتیک به منزله شاخه ای خاص از دانش پدیده ای نوظهور و مربوط به مدرنیته در غرب است که به ماهیت و چگونگی فهم می پردازد.واژه هرمونتیک از یونان باستان به طور متفرق تداول داشته است . در جهان اسلام نیز گرچه هرمنوتیک وتفسیر به طور مستقل مطرح نشده است اما مورد غفلت هم نبوده است. تفسیر و تاویل و مباحث الفاظ و چگونگی کشف مراد متکلم و غیره جزو مباحث مطرح در شاخه های مختلف علوم اسلامی بوده است. البته تمام عالمان اسلام برخلاف برخی صاحب نظران غربی به نیت مولف و معنای نهایی و اصیل موردنظر متکلم باور داشته اند. تعریف فهمیدن و ارائه شیوه های فهم درست و فهم صحیح و بیان قواعد تفسیر از وظایف اصلی هرمنوتیک است. هرمنوتیک سنتی در غرب مانند هرمنوتیک شرقی از وحدت معنایی و توان فهم متون دفاع می کند. اما با پیدایش هرمنوتیک فلسفی و نظرات افرادی نظیر گادامر قرائت جدیدی از مسئله فهم ارائه شد، فهم از این منظر پی بردن به قصد مولف نیست بلکه ذهنیت و پیش داوریهای مفسر است که متن را تفسیر می کند. پر رنگ کردن نقش مفسر در عمل فهم متون دینی و اعتقاد به امکان قرائت های مختلف و متنوع و سیال , یکی از چالش های روز است از آنجایی که معرفت دینی در پرتو تفسیر و تاویل متن و پی بردن به مراد مولف متون مقدس است لذا جوهره دینداری را از جهات مختلفی تهدید می کند. تاریخ گواهی می دهد که بررسی و تحلیل هرمونتیک و بطور کلی روشهای فهم متون خصوصا متون دینی، بیش از رشته های دیگر ضرورت دارد، زیرا هر دین و جامعه دینی با توده ای از انباشته های تفسیری چالش برانگیز بستر تاریخی خود را ادامه می دهد و منشا نزاعها و ستیزه ها و مناقشات کلامی، فقهی، اخلاقی و بطور کلی دین شناسی می باشد. که در نهایت به تکفیر و تفسیق و جنگ های چندصد ساله فرقه ها و مذاهب گوناگون کشیده شده است. در این مقاله سعی شده است به مساله ی هرمنوتیک غربی و دیدگاه های هرمنوتیکی گادامر و روش سنتی تفسیر متون اسلامی در مجموعه ی المیزان و دیدگاه های تفسیری علامه طباطبائی نگاهی مقایسه ای صورت گیرد.

کلیدواژه ها:

هرمنوتیک ، گادامر ، تفسیر ، علامه طباطبائی ، فهم