مهارتهای حرفه ای ضروری برای ماماها در بلایا: یک مطالعه کیفی طراحی واعتبار یابی ابزارسنجش آسیب پذیری اجتماعی سالمندان در بلایای طبیعی

زمینه و هدف: آسیب پذیری در بلایای طبیعی ساختاری اجتماعی داشته و برآمده از شرایط و مختصات فردی است که مخاطره را تجربه میکند. نتایج حاصل از مطالعات نشان میدهد گروه های مختلف متاثر از یک بلیه، به طور یکسانی تحت تاثیر اثرات بد حادثه قرار نمی گیرند. به عنوان مثال در اغلب جوامع، سالمندان جز گروه هایی هستند که در تمامی مراحل بلایا آسیب پذیر بوده و بخش اعظم جان باختگان را تشکیل میدهند. اگرچه آسیب پذیری محدود به سالمندی نیست ولی پدیده پیری افراد را در معرض خطرات زیادی قرار میدهد. این مسئله در کنار پدیده افزایش سالمندی به عنوان یکی از مهمترین چالشهای اقتصادی، اجتماعی و بهداشتی در قرن بیست و یک بشمار میرود. لذا از آنجاکه وقوع بلایای طبیعی اجتنابناپذیر بوده و جوامع به صورت فزاینده ای در معرض خطر بلایا قراردادند، باید تمام تلاشها در جهت شناسایی عناصر اصلی آسیب پذیری سالمندان جامعه، به ویژه در بعد اجتماعی بعمل آید. برهمین اساس مطالعه حاضر با هدف طراحی و روانسنجی آسیب پذیری اجتماعی سالمندان در بلایای طبیعی طراحیشده است.روش کار:پژوهش حاضر یک مطالعه ترکیبی متوالی اکتشافی از نوع طراحی ابزار بود که در دو بخش کیفی و کمی انجام شد. در بخش کیفی جهت روشن سازی و تبیین مفهوم آسیب پذیری اجتماعی سالمندان در بلایای طبیعی و سازه های مرتبط از روش تحلیل مفهوم با الگوی هیبرید استفاده شد. سپس بر اساس نتایج این بخش استخر گویه ها مشتمل بر 194 گویه تشکیل شد و ابزار اولیه طراحی گردید. در بخش کمی این مطالعه روایی صوری کیفی با حضور 15 نفر از سالمندان، روایی محتوای کیفی توسط 15 نفر از سالمندان، شاخص روایی محتوا و نسبت روایی محتوا توسط دو گروه ده نفری از متخصصین و روایی سازه به روش تحلیل عاملی اکتشافی با حجم نمونه 300نفر از سالمندان، انجام شد. پایایی ابزار با استفاده از همسانی درونی و ضریب آلفای کرونباخ و نیز ثبات ابزار به روش آزمون - آزمون مجدد با استفاده از ضریب همبستگی درون خوشه ای )ICC( بررسی شد.نتیجه گیری: نتایج نشان داد که پرسشنامه سنجش آسیب پذیری اجتماعی سالمندان ابزاری با روایی و پایایی قابلقبول میباشد که تمام ابعاد آسیب پذیری اجتماعی را پوشش داده و بر اساس ویژگیهای سالمند ایرانی تهیه شده است. این پرسشنامهنه تنها به عوامل موثر در ایجاد آسیب پذیری پرداخته بلکه پیامدهای حاصل از آن نیز تاکید دارد. پرسشنامه تدوین شده به شکل قابل اعتمادی میتواند در تحقیقات مرتبط بکار گرفته شود. تعداد گویه های این پرسشنامه همه ابعاد آسیب پذیری اجتماعی را پوشش داده و بر مبنای ویژگیهای اجتماعی و فرهنگی سالمند ایرانی تهیه و تدوین شده است لذا از این نظر نمونه کاملی برای بررسی تمام وجوه آسیب پذیری اجتماعی سالمندان میباشد. از طرفی باتوجه به شاخصهای مناسب در روایی، پایایی و همچنین نمره دهی آسان آن میتوان مدعی شد پرسشنامهحاضر تمام ویژگیهای یک پرسشنامه استاندارد را دارا میباشد. با توجه به اهمیت این موضوع و اینکه کشور ما ایران، کشور قومیتها و فرهنگهای گوناگون است، توصیه میشود ابزارهای دیگری با برجسته کردن فرهنگ، قومیت و همچنین جنسیت طراحی و اعتبارسنجی شود.

کلیدواژه ها:

سالمندان ، آسیب پذیری اجتماعی ، مطالعه ترکیبی ، طراحی ابزار ، اعتباریابی