مادر در قرآن با نگاهی به مادر جانشین (رحم جانشین)

نوع دستورھایی که اسلام به زن و مرد می دھد، در عین حال که یک راه مشترکی برای ھر دو قائل است ولی راه مخصوص را ھم از نظر دور نمی دارد، وقتی احترام به پدر و مادر را بازگو می کند، برای گرامی داشت مقام زن، نام مادر را جداگانه و بالاستقلال طرح می کند. قرآن کریم می فرماید: اما یبلغن عندک الکبر احدھما او کلاھما فلا تقل لھما اف ولاتنھرھما وقل لھما قولا کریما : اگر یکی از آن دو یا ھر دو، در کنار تو به سالخوردگی رسیدند به آنھا حتی اوف مگو و به آنھا پرخاش مکن و با آنھا سخنی شایسته بگوی. (اسرا 23) و در بخشی دیگر می فرماید: ما سفارش کردیم به انسان که احسان را نسبت به پدر و مادر فراموش نکند: و وصینا الانسان بوالدیه احسانا : و انسان را نسبت به پدر و مادرش به احسان سفارش کردیم. (احقاف 15) وقضی ربک الا تعبدوا الا ایاه و بالوالدین احسانا : پروردگار تو مقرر کرد که جز او را مپرستید و به پدر و مادر خود احسان کنید. (اسرا 23). و در جای دیگر احسان به پدر و مادر را در کنار عبادت حق یاد می کند: ان اشکر لی و لوالدیک : شکرگزار من و پدر و مادرت باش. (لقمان، 14) اما با ھمه این تجلیل ھای مشترک، وقتی می خواھد از زحمات پدر ومادر یاد کند، از زحمت مادر سخن می گوید، نه از زحمت پدر، آنجا که می فرماید: ووصینا الانسان بوالدیه احسانا حملته امه کرھا ووضعته کرھا وحمله و فصاله ثلاثون شھرا : زحمات سی ماھه مادر را می شمارد، که: دوران بارداری، زایمان، و دوران شیرخوراگی برای مادر دشوار است. و ھمه اینھا را به عنوان شرح خدمات مادر ذکر می کند. (احقاف، 15) قرآن کریم به ھنگام یادآوری زحمات حتی اشاره ای ھم به این موضوع ندارد که: پدر زحمت کشیده است. بنابراین، آیات قرآن که در مورد حق شناسی از والدین آمده است بر دو قسم است: یک قسم حق شناسی مشترک پدر و مادر را بیان می کند و قسم دیگر، آیاتی است که مخصوص حق شناسی مادر است، قرآن کریم اگر درباره پدر حکم خاصی بیان می کند فقط برای بیان وظیفه است، نظیر: وعلی المولود له رزقھن وکسوتھن بالمعروف : خوراک و پوشاک مادران به طور شایسته به عھده پدر فرزند است. (بقره، 233) ولیکن ھنگامی که سخن از تجلیل و بیان زحمات است، اسم مادر را بالخصوص ذکر می کند.