مقایسه شاخص های تنوع و غنای گونه ای درتیپ های گیاهی منطقه هزارجریب بهشهر(مطالعه موردی: مراتع سرخ گریوه)

مراتع، از جمله اکوسیستم های طبیعی با ذخایر ژنتیکی و گونه های گیاهی بسیار هستند. یکی از جنبه های مهم در بوم شناسی و مدیریت پوشش گیاهی در مراتع، تنوع زیستی است (13). تنوع زیستی موجود در اکوسیتم مرتع با ویژگی های رویشی و تنوع گونه های گیاهی آن رابطه مستقیمی داشته، که این رابطه موجب پایداری اکوسیستم در مقابل آشفتگی های محیطی و زیستی می شود (11). از آنجا که حفاظت همه جانبه ی اکوسیستم های مرتعی بر مبنای حفظ و نگهداری از تنوع گونه ای موجود در آن امکان پذیر است، این امر جز با شناخت و اندازه گیری تنوع گونه ای صورت نمی گیرد (10). اجزای اصلی تنوع گونه ای غنا و یکنواختی گونه ای بوده که بیانگر ارزش حفاظتی مناطق هستند و از نظر اکولوژی اهمیت زیادی دارند (4). غنا، تعداد گونه ی موجود در یک جامعه، سطح یا حجم معین و یکنواختی، توزیع افراد میان گونه ها است (8،10). غنا و یکنواختی نشان دهنده واکنش سریع پوشش گیاهی در شرایط مختلف اکولوژیکی و مدیریتی هستند و از ابزارهای اصلی بوده که می توان از آنها برای برآورد تغییرات کمی گیاهان مرتعی و بررسی روند تغییرات در ترکیب پوشش گیاهی استفاده کرد (8،14).در دهه اخیر، پژوهش هایی در زمینه مقایسه شاخص های تنوع و غنای گونه ای درتیپ های گیاهی در مناطق مختلف صورت گرفته، که از جمله می توان به مطالعات ذیل اشاره کرد. در بررسی کرمی و همکاران (9) روی تنوع گونه ای زیستگاه کوهسالان کردستان نشان دادند که تنوع گونه ای در تمام گروه ها و کل منطقه با پوشش گیاهی کل و پوشش گیاهی علفی به طور معنی دار همبستگی دارد. اسفنجانی (6) با مقایسه تنوع و غنای گونه ای در تیپ های رویشگاهی مراتع جنوب استان گلستان نشان دادند که تیپ Bromus tomentellus- Fistic ovinaدارای بیشترین تنوع و تیپ Eurotia ceratoides- Artemisia aucherدارای بیشترین غنای گونه ای بوده است. عباسی و همکاران (1) با بررسی تنوع گونه ای در غرب منطقه حفاظت شده اشترانکوه لرستان دریافتند که به لحاظ نظری، اندازه گیری تنوع زیستی ابزاری مناسب برای مقایسه تنوع بین تیپ های مختلف زیستگاهی و جوامع گیاهی بوده، اما نمی توان برای کلیه اکوسیستم ها و مناطق یک روش جامع و یکسان بر اساس فرمول های از پیش تعیین شده مطرح نمود. اسلامی (7) با طبقه بندی مراتع کوهستانی عنبران اردبیل از نظر تنوع گونه ای نشان داد که در منطقه مورد مطالعه بین تیپ های مختلف از نظر شاخص های عددی تنوع، تفاوت معنی داری وجود دارد. بعضی از محققان، تنوع گونه ای در جوامع گیاهی یک اکوسیستم را بهترین شاخص برای نشان دادن قابلیت اکوسیستم در حفاظت بیولوژیک و یک شاخص حساس برای نشان دادن خسارت وارده به اکوسیستم معرفی کرده اند. در مطالعات پوشش گیاهی و ارزیابی های زیست محیطی، غنا و یکنواختی به عنوان یکی از معرف های مهم و سریع در تعیین وضعیت اکوسیستم ها مورد استفاده قرار گرفته اند (8،14). با برآورد تغییرات شاخص های تنوع در یک منطقه امکان برآورد مدیریت اعمال شده وجود دارد (15). هدف از این پژوهش مقایسه ی تنوع و غنای گونه ای در تیپ های مختلف رویشی براساس شاخص های موجود می باشد.