بررسی تاثیر استفاده از آب دریای خزر بر رشد گیاه مریم گلی

آب یکی از مهم ترین مواد موجود در طبیعت است به طوری که تنوع گیاهان گوناگون در نقاط مختلف کره زمین بیش از هر عامل دیگر به مقدار آبی بستگی دارد که در دسترس شان قرار می گیرد. اکثر تنش هایی که به گیاه وارد می شود در اثر تنش هایی است که طی چندین روز کاهش ذخیره آب خاک تولید می گردد (1). شوری یکی از عوامل اصلی تنش زای محیطی برای گیاهان در بسیاری از نقاط جهان به شمار می رود که اثر بازدارنده بر رشد و متابولیسم گیاهان را دارد (6). پراکندگی اراضی شور در جهان یکنواخت نیست. کشور ایران دارای مساحت زیادی از باتلاق های شور می باشد، منظور از خاک شور خاکی می باشد که EC عصاره اشباع آن بیشتر از 4 دسی زیمنس بر متر و درصد سدیم تبادلی (ESP)آن کمتر از 15 باشد. اگر غلظت نمک به حدی باشد که باعث تقلیل پتانسیل آب به اندازه 5/0- تا 1- بار شود به آن تنش ناشی از نمک گفته می شود.تراکم زیاد نمک در خاک سبب کند شدن یا متوقف شدن طول ریشه و در نهایت کاهش تولید ریشه می شود. اثر تنش شوری بر گیاهان به غلظت نمک و زمان قرار گرفتن در معرض نمک، ژنوتیپ گیاه و عوامل محیطی بستگی دارد. پاسخ گیاه به شوری بسته به غلظت و ترکیب نمک در محلول خاک و زمان مواجه شدن با شوری متفاوت است. کشت گیاهان شور زیست با بهره گیری از آب های لب شور، آب زهکش و آب دریا در تولید گیاهان متحمل به شوری و یا شورپسند موجب کاهش فشار بر منابع محدود آب شیرین می شود (9). گیاهان شورپسند قادرند چرخه زندگی خود را در اراضی شور کامل کنند و در صورت وجود برنامه های مدیریتی درست، می توان از آنها به نحو مطلوب بهره برداری کرد (10). در بیشتر کشورها و نواحی آب متعارف به طور نسبی کمیاب است لیکن منابع قابل توجهی از آب های شور وجود دارد که در صورت مدیریت صحیح آب، خاک و گیاهان می توان در آبیاری از آن ها استفاده کرد (13). با توجه به این کاهش منابع در سال های اخیر و افزایش مصرف آب در بخش کشاورزی اهمیت استفاده از آب های نامتعارف به خصوص آب شور افزایش یافته است حسن پور و همکاران (6) به بررسی اثرتوام شوری و تراکم خاک بر برخی خصوصیات فیزیولوژیکی ذرت پرداختند. نتایج نشان داد که شوری و تراکم خاک به صورت توام بیش تر از هر یک از آن ها بر مقاومت روزنه ای و وزن خشک بخش هوایی تاثیر گذاشت. بنابراین یکی از راه های غیرمستقیم تعدیل اثرات سوء شوری، پایین نگه داشتن یا اجتناب از تراکم خاک می تواند باشد. همچنین در گزارشی به بررسی تاثیر غلظت های مختلف آب دریای مازندران بر عملکرد آفتابگردان روغنی پرداختند وبه این نتیجه رسیدند که افزایش غلظت آب دریا موجب کاهش وزن هزار دانه و افزایش درصد پوکی دانه آفتابگردان شد که باعث افت عملکرد دانه و عملکرد روغن گیاه شد (4). در تحقیق دیگر (11) اثر دو اختلاط 20 و 30 درصد آب دریا و آب معمولی را روی رشد و جذب مواد مغذی روی دو رقم آفتابگردان روغنی را بررسی کردند، به این نتیجه رسیدند که اختلاط آب دریا باعث کاهش سطح برگ همچنین باعث افزایش محتوای سدیم، نیتروژن و کلر و کاهش کلسیم و پتاسیم در گیاه شد. با توجه به کمتر بودن شوری آب دریای خزر نسبت به دریاهای آزاد (حدود یک سوم) امکان استفاده از این منبع بزرگ آبی در بخش کشاورزی اهمیت ویژه ای یافته است لذا در این راستا ضمن شناسایی گونه های مقاوم به شوری امکان استفاده از آب شور در رشد این گونه ها باید بررسی گردد