تحلیل نوزمین ساخت در حوضه های شمال غرب دامنه سهند (آذربایجان شرقی)

ارزیابی تکتونیک فعال در هر منطقه دارای اهمیت زیادی است. وجود گسل­های متعدد در محدوده کوهستان سهند، زمینه مناسبی را برای بررسی فعالیت­های تکتونیکی در حوضه­های این منطقه فراهم کرده است. حوضه­های آبریز اسکوچای و آذرشهرچای در شمال غرب کوه سهند واقع شده­اند. شواهد ژئومورفولوژیکی حوضه­های مورد بحث حاکی از ادامه فعالیت­های نئوتکتونیکی در دوران پلیو-کواترنر است. هدف از این پژوهش ارزیابی نسبی تکتونیک فعال منطقه با استفاده از تحلیل­های شکل­سنجی و مقایسه نتایج به دست آمده از شاخص های ژئومورفیک و شواهد ژئومورفولوژیکی می­باشد. در این پژوهش از شاخص های ژئومورفولوژیکی متعدد (AF,BS,T,SL,S,VF)، نقشه­های توپوگرافی و زمین­شناسی، نرم­افزارهای Arc GIS، Arc map، Global mapper برای تجزیه و تحلیل فعالیت­های نئوتکتونیکی منطقه استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می­دهد مقادیر به دست آمده از شاخص های ژئومورفیک و بررسی شواهد ژئومورفولوژیکی حاکی از فعال بودن نئوتکتونیک با درجات مختلف در کل محدوده مورد مطالعه است؛ به طوری که فعالیت تکتونیکی در هر دو حوضه مورد بررسی بالاست و حوضه­ها بر اساس طبقه­بندی شاخص IATدر کلاس 2 قرار می گیرند. مقادیر کمی به دست آمده از شاخص های ژئومورفیک توسط شواهد ژئومورفولوژیکی همچون تغییرات شدید در نیمرخ طولی رودخانه، دیواره قائم مسلط بر رودخانه، عدم تقارن رودخانه اصلی، عدم تقارن شبکه زهکشی، طول بیشتر آبراهه در سمت رودخانه، تغییر میزان عمق و پهنای بستر رودخانه و دره های عمیق تایید می شوند. نتایج شاخص های مورد بررسی و شواهد ژئومورفولوژیکی حاکی از تاثیرپذیری بیشتر سامانه رودخانه حوضه­های مورد بررسی از حرکات نئوتکتونیکی جوان است. این تحلیل­ها و نتایج به دست آمده حاکی از ادامه فعالیت­های نئوتکتونیکی در منطقه است و در مجموع هر دو حوضه آبریز از نظر فعالیت تکتونیکی فعال تشخیص داده شد.

کلیدواژه ها:

نئوتکتونیک ، شاخص های ژئومورفیک ، حوضه اسکوچای ، حوضه آذرشهرچای ، دامنه سهند