نظارت موثر بر بانک ها اقتدار مقام ناظر بانکی در ایران

نظارت بر بانکها موسسات مالی به منظور صیانت از ثبات نظام مالی، یکی از مهمترین کارکردهای بانکهای مرکزی (یا نهاد نظارت بانکی مستقل است. بدین منظور، تدوین مقررات شاخصهای مرتبط، نظارت بر التزام بانکها به این مقررات شاخصهار نهایتا مجازات متخلفان ضروری است. بررسی صورتهای مالی شاخصهای عملکرد بانک ها در ایران نشان می دهد که نه تنها بسیاری از مقررات نظارتی در بانکها رعایت نمی شود بلکه در سالهای مختلف تکرار نیز می شود. مولفه های ضروری برای نظارت بانکی خوب در ادبیات این حوزه ذیل دو محور توانایی اقدام تمایل به اقدام برای مقام ناظر معرفی شده است. همچنین ادبیات بازدارندگی مجازاتها، سه مولفه سرعت، شدت حتمیت مجازاتها را به عنوان عناصر ضروری برای صیانت از اقتدار مقام ناظر معرفی می نماید. بر این مبنا در مقاله حاضر مبتنی بر اسناد مالی حقوقی، ضمن تحلیل ارزیابی نهادهای نظارتی، ابزارهای در اختیار مقام ناظر فرایندهای نظارت اعمال مجازات در نظام بانکی ایران، وضعیت مولفه های نظارت بانکی خوب بازدارندگی مجازاتها در ایران بررسی می گردد. آسیب شناسی انجام شده نشان میدهد مهمترین علل ریشه های عدم رعایت اصول بازدارندگی مجازاتها ضعف اقتدار مقام ناظر بانکی در ایران را می توان در موارد زیر دانست: انباشت تخلفات بانکها وضعیت پنجره شکسته فشارهای ذی نفعان بر مقام ناظر، فقدان معیار برای ارجاع تخلفات بانکها به هیات انتظامی، فرایند زمان بر رسیدگی به تخلفات امکان تجدیدنظر چندباره وجود تعارض منافع در ترکیب هیات انتظامی بانکها، ضعف تمایل به اقدام در مقام ناظر بانکی. بر این اساس پیشنهادهای شش گانه به منظور برون رفت از وضعیت کنونی افزایش اقتدار مقام ناظر بانکی ارایه شده است. برخی از این پیشنهادات در حیطه اختیارات بانک مرکزی است، برخی با اصلاح مصوبات شورای پول اعتبار قابل اصلاح است برخی دیگر نیاز به اصلاحاتی در سطح قوانین پولی بانکی دارد.