بررسی اثر گیاه پنج انگشت بر جسم زرد در گاو شیری

گیاه پنج انگشت (Vitex agnus-castus L.) تقریبا از 2500 سال پیش تاکنون، از بین گیاهان دارویی، گیاهی کاملا شناخته شده است. سال های متمادی عصاره برگ میوه این گیاه در تعدیل اختلالات اندوکرینولوژیک همچون هیپرپرولاکتینمیا، اختلالات قاعدگی یایسگی، ناباروری ... در خانم ها تجویز می گردد. در دامپزشکی نیز از عصاره گیاه به دلیل داشتن خواص دوپامینرژیک، در درمان سندرم کوشینگ اسب در کشورهای اروپایی امریکا استفاده می شود.دراین مطالعه عصاره هیدروالکلی گیاه با نام تجاری ویتاگنوس محصول شرکت پورسینا که حاوی 80-90 میلی گرم ماده موثره در هر میلی لیتر است، به صورت خوراکی به گاوهای ماده نژاد هلشتاین سیکلیک تجویز شد، اثر آن بر غلظت هورمون پروژسترون سرمی، اندازه جسم زرد شامل، مساحت بافت لوتیال (مساحت جسم زرد منهای مساحت لاکونا)، قطر بزرگ،طول دو قطر عمود برهم جسم زرد بررسی شده است. ابتدا در گروه درمان عصاره گیاه به مدت 21 روز خورانده شد، سپس در دو گروه درمان (تعداد راس) کنترل (تعداد راس) با تزریق PGF به فاصله 11 روز همزمانی انجام شد. خوراندن دارو به گروه درمان با شروع سیکل جدید، به صورت روزانه تا انتهای سیکل ادامه یافت. سپس طی این سیکل یک روز در میان خونگیری جدا سازی سرم تا انتهای سیکل بروز علایم فحلی در هر گاو صورت گرفت سرم های جدا شده تا زمان آزمایش در -20ºC فریز گردید. در ضمن سونوگرافی از تخمدان ها رحم در زمان های مشخص از سیکل انجام از تصاویر تخمدان در سونوگرافی پرینت تهیه شد. پس از 45 روز درمان دارویی، از میان سرم های جمع آوری شده از گاوها نمونه هایی که در روز، 13 18 22 اخذ شده بود، جهت تعیین میزان پروژسترون به روش رادیوایمنواسی به آزمایشگاه ارسال شد. سپس از عکس های سونوگرافی در روزهای، 10 و13 و16 سیکل درمان گاوهای هر دوگروه جهت تعیین پارامترهای جسم زرد اسکن تهیه وارد برنامه اتوکد 2007 شده اندازه گیری ها به طور دقیق انجام شد.نتایج حاصل وارد نرم افزار SAS گردید از آزمون (Repeated Measure Test) جهت تجزیه تحلیل میزان هورمون پروژسترون پارامترهای سونوگرافی جسم زرد با در نظر گرفتن P≤ 0/05 استفاده شد. از نتایج حاصل از این تحقیق چنین نتیجه گیری می شود که تجویز خوراکی 50 سی سی از عصاره گیاه به صورت روزانه به مدت 55روز در گروه درمان منجر به افزایش غلظت هورمون پروژسترون سرمی نسبت به گروه شاهد شده افزایش 32 درصدی پروژسترون در کل سیکل مورد مطالعه)، ولی این اختلاف از نظر آماری بین دو گروه معنی دار نبود. اختلاف آماری پارامترهای سونوگرافی جسم زرد تخمدان شامل طول قطر بزرگ جسم زرد در گروه درمان کنترل به ترتیب، cm2/98±0/12 (P 0/04) 2/65±0/11 cm مساحت بافت لوتیال به ترتیب، 4/95±0/32 cm2 4/00±0/29 cm2بود (P 0/02)،که بین دو گروه معنی دار بود میانگین طول دو قطر عمود برهم جسم زرد در گروه درمان کنترل به ترتیب، 2/55±0/11 cm 2/32±0/11 cm بود (P 0/12) مشخص شد که جسم زرد در گروه درمان نسبت به گروه شاهد رشد بیشتر سریعتری دارد. بنابراین چنانچه از نتایج فوق برمی آید احتمالا تجویز خوراکی عصاره گیاه پنج انگشت می تواند در روند رشد تکامل جسم زرد در گاو هلشتاین تاثیر مثبتی داشته باشد.