کلام افعال یا الهیات اخلاقی در دیدگاه فارابی

این مقاله با الهام از تعریف فارابی از دو دانش فقه و کلام که وی آ نها را صناعت می نامد، به خلا علم کلام افعالیا به تعبیر امروزی الهیات اخلاقی در جهان اسلام اشاره می کند. اگر چه فقه به دقت در باره احکام افعال صحبتکرده است اما در صدد دفاع عقلانی و توجیه آنها برنیامده است. براساس تعریف فارابی از صناعت کلام، درواقع هدف کلام نصرت آموزه های نظری و عملی اسلام است و باید علاوه بر توجیه و دفاع از اعتقادات دینی برایدفاع از آموزه های عملی (اخلاقی) و مفهوم و معقول کردن آ نها نیز اهتمام داشته باشد. البته دشواری توجیهافعال شرعی و یا نگرانی از وقوع خطا و تاویل نادرست احکام عملی شرع بر اساس هوی و هوس که دغدغه هاییقابل درک هستند، در عمل از رشد و تطور الهیات اخلاقی اسلامی جلوگیری کرده است. به طور کلی برای دفاعاز آموزه های دینی چه در مباحث اعتقادی و چه در مورد افعال شرعی راه هایی زیاد وجود دارد که فارابی به آ نهااشاره می کند که از جملهآ نها نوعی ایما نگرایی درباره فقرات شریعت و التزام به بینیازی از تبیین عقلانی آنهااست. اما خطاب این مقاله با کسانی است که از لزوم توجیه عقلانی شریعت و یا حداقل از سودمندی آن سخنمی گو یند و تلاشی درخور در باب توجیه آراء و عقاید دارند ولیکن به هر دلیلی از کاربرد این روش درباره افعالشرعی و مسایل اخلاقی (عملی) سرباز می زنند.

کلیدواژه ها:

فقه ، کلام ، کلام افعال ، فارابی ، الهیات اخلاقی