راستی آزمایی و اعتبارسنجی معیارهای مختلف دندانی تشخیص سن اسب در اسب های نژاد دره شوری

از دیرباز، تشخیص سن در اسب اهمیت بسزایی داشته است. علاوه بر اینکه بهداشت و تغذیه تابع سن می باشد، از لحاظ دامپزشکی نیز بعضی از بیماری ها در سنین معینی ظاهر می شوند. همچنین امروزه، بسیاری از مسابقات تخصصی اسب در سطح دنیا در رده های سنی مشخص و معینی انجام می شود که تعیین و تایید سن اسب برای ورود به سطح خاصی از مسابقه از وظایف مهم دامپزشک میدان خواهد بود. هدف از مطالعه حاضر راستی آزمایی و اعتبارسنجی معیارهای مختلف دندانی تشخیص سن اسب در اسبهای نژاد دره شوریبوده است. 122 راس اسب دره شوری با گروه های سنی مختلف ( 71 مورد نریان و 51 مورد مادیان) وارد مطالعه شدند. با مقید کردن و باز کردن دهان اسب ها، دندان های پیش و نیش مورد ارزیابی قرار گرفتند (وجود، در آمدن و از دست رفتن دندان شیری و دایمی، از بین رفتن حفره جودان، شیار گالواین و دم چلچله، شکل دندان پیش گوشه ای فک بالا) و اطلاعات حاصل ثبت شد. آنالیز آماری توسط نرم افزار SPSS صورت گرفت و ارتباط هر شاخص با سن در گروه های سنی مختلف با آزمون مربع کای ارزیابی شد و P<0.05 به عنوان سطح معنی دار در نظر گرفته شد. از دست دادن دندان شیری مرکزی از سن 3 سالگی، دندان شیری میانی از 4 سالگی و 5 سالگی مشاهده شد. از بین رفتن حفره جودان دندان های ثنایای مرکزی فک پایین - کناری از سن 5 سالگی و دایمی شدن آنها از 2 تا ثنایای گوشه ای فک بالا از 5 تا 15 سال مشاهده گردید. شیار گالوانی در دندان گوشه پیش فک بالا از 8 تا 21 سالگی و با طول متغیر و متفاوت در ارتباط به سن بود. شکل این دندان نیز در 4-9 ، 11-13، 16 به بالا به ترتیب عرض بیشتر، عرض و طول و برابر و طول بیشتر داشت. رشد دندان های نیش از سن 4-4/5 سالگی در نریان ها مشاهده شد. نتایج این مطالعه نشان داد که در اسب نژاد دره شوری، به جز شیار گالوانی که تغییرات و پراکندگی های بیشتری داشت، سایر فاکتورها تا حد زیادی با استاندارد های عنوان شده مطرح مطابقت دارند. اگرچه انحرافات و پراکندگی های جزیی در سایر فاکتورها مشاهده گردید. تفاوت در دندان ها تا حد زیادی به صفات و ویژگی فردی یا نژادی بستگی دارد و به نظر می رسد که ایجاد یک الگوی جهانی ثابت برای تعیین سن نژادهای اسب غیر ممکن باشد. نظر به عدم وجود اطلاعات کافی و مناسب در ارتباط با اسب دره شوری، نتایج این مطالعه می تواند به درک بهتر از این نژاد و بهبود سیستم مدیریتی و تغذیه ای در صنعت مرتبط با آن منجر شود.

کلیدواژه ها:

دندان ، تعیین سن ، اسب ، نژاد دره شوری