به سمت سیاست گذاری آموزشی فرهنگ نگر و عاملیت گرا

فرهنگ آموزشی به مثابه ساختار چه نقشی در تدوین و اجرای سیاست های آموزشی ایفا می کند روش تحقیق این تحقیق از نوع کیفی است و در آن از روش های مطالعه اسنادی، تحلیل محتوای کیفی و نیز الگوی پس رونده فرانکنا استفاده شده است. جامعه آماری نیز شامل متون تخصصی ناظر به سیاستگذاری آموزشی و اسناد تحولی تعلیم و تربیت در ایران است. پیش زمینه تقلیدی بودن و عدم تناسب با نیازهای امروزین جامعه ایرانی دو آسیب عمده نظام آموزش و پرورش هستند. از این رو در دهه 80، تلاش های فراوانی از سوی دانشگاهیان به منظور تدوین سندی جامع برای تحول بنیادین در آموزش و پرورش صورت پذیرفت و حاصل این تلاش ها، متنی شد که در سال 1390، با اعمال تغییراتی از سوی شواری عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید. امروز پس از گذشت 6 سال از تصویب این سند در چه وضعیتی هستیم آیا می توان ادعا نمود که مدرسه 1396 بیش از مدرسه 1390، در تربیت دانش آموزانی مومن، اندیشه ورز و عاقل، اخلاق مدار و صاحب عزم و همت، توفیق یافته است آیا سمت و سوی تحولات در همان مسیری پیش رفته است که اهداف تربیتی مورد نظر را محقق نماید پاسخ دقیق به این پرسش، نیازمند ارزیابی کمی و کیفی اجرای سند تحول است، اما مروری اجمالی بر وضعیت اجرای آن، نویدبخش تحول مطلوب نیست. به جز عدم تصویب اهداف دوره های تحصیلی و عدم تصویب نقشه راه اجرای سند که برخاسته از ضعف های مدیریتی است، شواهد عینی دیگری نیز وجود دارند که دال بر تغییرات صوری و عدم تحولات جوهری در آموزش و پرورش هستند. به عنوان نمونه می توان به اجرای واپسین آیین نامه مصوب هدایت تحصیلی اشاره نمود، که در سال تحصیلی 94-95 به تصویب شورای عالی آموزش رسیده است. شیوه هدایت تحصیلی در این سال بر همان تلقی های وارداتی و ناسازگار با دیدگاه اسلامی در باب استعداد و هدایت استوار است که به جای تاکید بر تقویت انتخاب گری عقلانی دانش آموزان در تعیین رشته به سوی مهندسی استعدادهای تحصیلی میل دارد. اکنون با این سوال مواجه هستیم که: اگر همه از وضع آموزش و پرورش ناراضی و در جستجوی تحول اند، چرا در عمل ره به سوی تحول مطلوب نداریم و با تعویض صورت ها، جوهر تعلیم و تربیت وارداتی و فرسوده را حفظ کرده ایم آیین نامه های جدید تصویب می شود، ساختارها و کتب درسی عوض می شوند اما می توان از هم اکنون پیش بینی نمود که اهداف تحول آنگونه که مورد انتظار است، محقق نخواهند شد. مگر نه آنست که غرض دست اندرکاران از تغییر این صورت ها حرکت به سمت تحول مطلوب است پس چرا سودای تحول را سودی در عمل عاید نمی آید (پارسانیا، 1395). ضمن اذعان به چندوجهی بودن دلایل عدم تحقق اهداف تحولی، در این مقاله سعی می گردد تا نقش فرهنگ تربیتی در استحاله تدریجی طرح های تحولی، به عنوان یکی از اصلی ترین دلایل تبیین شود.

کلیدواژه ها:

سیاست گذاری آموزشی ، عاملیت ، ساختار ، فرهنگ تعلیم و تربیت