سیاست گذاری فرهنگی در آموزش عالی ایران؛ اجزاء، منشا، راهبرد و راهکار

آموزش عالی دربرگیرنده مجموعه فعالیت هایی است که با هدف تولید علم و تشکیل سرمایه انسانی انجام می شود (ابطحی و ترابیان، 1389) و سازمانی با نظام باز است و به علت همین ویژگی بر محیط خویش تاثیر می گذارد و از آن تاثیر می پذیرد. دانشگاه در محیط قرار دارد و از عوامل محیطی از جمله عوامل طبیعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و تکنولوژیکی تاثیر می پذیرد (زاهدی، 1383). لذا بحث فرهنگ یکی از مباحث مهم آموزش عالی است که بر آموزش عالی تاثیر دارد و آموزش عالی بر اساس مباحث فرهنگی بر خود و جامعه هم تاثیرگذار خواهد بود. از طرف دیگر، کثرت فزاینده ارجاع مسایل ملی و فراملی به فرهنگ اهمیت توجه به موقعیت راهبردی فرهنگ را به یک ضرورت بدل کرده است. فقدان نظام منسجم تصمیم گیری و تصمیم سازی فرهنگی موجبات بروز پیامدهایی چند در عرصه سیاست گذاری فرهنگی آموزش عالی کشور می گردد. این پیامدها منجر به عدم نظم و نسق در گردش کار فرهنگی دانشگاه ها و نظامات اجتماعی وابسته به آن می شود. از سوی دیگر با توجه به نتایج برخی مطالعات که بیان داشته اند در آسیا آینده فرهنگ ها عمیقا بستگی به سیاست (خط مشی) های فرهنگی دولت های این کشورها دارد (قیومی؛1387؛ 126) از این رو برای دستیابی به توسعه پایدار و پیشرفت همه جانبه کشور، ارایه یک سیستم خط مشی گذاری فرهنگی مناسب بر یا آموزش عالی کشور جایگاه خاصی می یابد.این در حالی است که عرصه فرهنگ را مملو از سیستم های فرهنگی متنوعی دانسته اند که علیرغم کارکردهای متفاوت خود، در مجموع هویت متمایز جامعه خود را در مقایسه با جوامع دیگر معرفی می کنند. برخی از این سیستم ها، سیستم های آفاقی و عینیت یافته اند؛ مثل سیستم های آموزشی؛ و برخی از این سیستم ها، سیستم هایی فوق العاده انتزاعی بوده، وجوهی ذهنی دارند مثل سیستم های زبانی (پورعزت؛1387؛ 381). در این راه می توان با بهره گیری از بعد سیستم شناسی علمی و کالبدشکافی مراحل و فرایندهای خط مشی گذاری فرهنگی در دانشگاه را توصیف و شناخت ماهیت این سیستم پرداخت؛ سرشت، گونه ها و مدل های موجود آن را بررسی نمود و ویژگی های سیستم مطلوب را شناسایی کرد. از آنجایی که در هر سیستمی، فرایندهایی برای پردازش وجود دارد که شامل مجموعه ای از مراحل پیوسته و سیستماتیک برای کارکردهای سیستم و شکل گیری رویدادهاست از این رو شناخت و مدل سازی فرایندهای سیستم خط مشی گذاری فرهنگی هم می تواند در کنار تدوین نظام گزاره های کلی حاکم بر این سیستم، بخشی از تحقیق را شکل دهد (حافظ نیا؛ 1389؛ 101-102). لذا در این مقاله ابتدا به بررسی مفهوم فرهنگ در سیاست گذاری فرهنگی اشاره می شود و در ادامه اجزای سیاست فرهنگی در آموزش عالی و سرمشق های سیاست فرهنگی اشاره می شود و در پایان راهبردهای ممکن و راهکارها تبیین می شود.

کلیدواژه ها:

فرهنگ ، سیاست گذاری فرهنگی ، آموزش عالی