موانع و راهکارها براى توسعه شتر در ایران

توسعه پایدار در زمینه پرورش شتر در ایران بر سه رکن اصلى: دامپرور آگاه و توانمند، شتر سالم و پر تولید و دسترسى به مرتع مناسب استوار است. در حال حاضر پرورش شتر در ایران با چالش هاى گوناگونى مواجه است. در گذشته بدلیل دیدگاه هاى ناصحیح فرهنگى، شتر جایگاه مناسبى در تولید ملى کشور پیدا نکرده بود. بطوریکه حتى در سرفصل دروس دانشگاهى نیز موضوع شتر مغفول مانده بود. ولى خشکسالى هاى طولانى، کمبود آبهاى سطحى و زیر زمینى و به تبع آن شورى آبها و بیابانى شدن اراضى کشور، شرایط را تغییر داده و رویکردى مثبت براى پرورش و توسعه این دام مقاوم مهیا ساخته است. از دیگر عوامل رویکرد مثبت به توسعه پرورش شتر وجود محصولات ارگانیک بویژه شیر آن مى باشد که بعنوان غذا - دارو در سطح جهانى مطرح مى باشد. بطوریکه حتى کشورهاى غربى که شتر ندارند درصدد تاسیس واحدهاى پرورش شتر برآمده اند. مستندات ارایه شده توسط سازمان خواروبار جهانى نشان دهنده این واقعیت تلخ است که جمعیت شتر در ایران در حال کاهش است. بر اساس آخرین آمار این سازمان، جمعیت شتر ایران به کمتر از یکصد هزار نفر در سال 1395 رسیده است. بر اساس مشاهدات میدانى اینجانب، شش عامل عمده در کاهش جمعیت شتر در ایران عبارتند از: مرگ و میر حاشیها (بچه شترها)، راندمان پایین تولید مثلى، عدم برنامه ریزى براى کنترل و پیشگیرى بیماریهاى رایج، عدم فرهنگ سازى، فقدان نقشه راه و کشتار بى رویه. در حالیکه تمامى این عوامل را مى توان با برنامه ریزى صحیح مدیریت نمود. با استفاده از تکنولوژى هاى تولید مثل نظیر تلقیح مصنوعى و انتقال رویان مى توان راندمان تولید گوشت و شیر شتر را در کشور افزایش داد. در ایران بالغ بر 35 میلیون هکتار اراضى بیابانى مناسب براى پرورش شتر وجود دارد. اگر براى هر نفر شتر 50 هکتار از این اراضى در نظر گرفته شود، ایران پتانسیل پرورش هفتصد هزار نفر شتر را دارا مى باشد که این تعداد قادر است حداقل 300 تن شیر در روز و 7500 تن گوشت ارگانیک را در سال تولید نماید. در همین رابطه برنامه ریزى براى احیا مراتع با علوفه هاى شور پسند نیز باید در دستور کار قرار گیرد. بطور خلاصه، با اتخاذ سیاست هاى صحیح حمایتى، مدیریت مراتع، توجه عالمانه به پرورش و تولیدات شتر و کنترل و پیشگیرى از بیماریهاى رایج و کاهش مرگ و میر حاشیها مى توان گامى موثر در افزایش جمعیت شتر کشور برداشت.

کلیدواژه ها:

توسعه شتر ، ایران