توصیف های مینیاتوری در خسرو و شیرین نظامی گنجوی

منظومه خسرو و شیرین از زیباترین و دلاویزترین منظومه های غنایی ادب فارسی به شمار می رود که نگین درخشان آن عشق است. نگارنده در این پژوهش مانند دیگر پژوهش های علوم انسانی، به روش تاریخی و فن کتابخانه ای ضمن مراجعه به اسناد و مدارک معتبر، توصیف های مینیاتوری نظامی را در داستان خسرو و شیرین بررسی کرده است. نظامی از نظر اعتقادی، فقیهی عالی قدر و شریعتمتداری متعصب، و از نظر فکری، فیلسوفی گران مایه پیرو اشاعره بود. اشعریان باور داشتند که می توان ذات حضرت خداوندی را به چشم ظاهر رژیت کرد. نظامی این اندیشه را در کتاب گرانسنگ مخزن الاسرار به خوبی گزارش کرده است. پیرگنجه، در داستان خسرو و شیرین، عشقی عفیف و تعالی بخش را توصیف کرده که مرکز اصلی داستان شیرین است. در یک سوی ماجرا، خسرو، پادشاه ایران که عاشق شیرین بود و در جانب دیگر فرهاد به عنوان عاشقی صادق که با حضور پرسوز و گذاز خویش رقیب خسرو به شمار می آمد. بی تردید نظامی در سرودن لیلی و مجنون و خسرو و شیرین به منظومه ایرانی ویس و رامین از فخرالدین اسعد گرگانی، نظر داشته و از آن منظومه که بازمانده دوران اشکانی است، تقلید کرده است، توصیف های مینیاتوری در گل و گیاه، آب و پرنده و آسمان، و همه اجزای هستی بویژه شخصیت های داستان و حالات عاطفی آنان بسیار چشمگیر و دلنواز است و تداعی کننده خاطرات فرهنگ ایران باستان می باشد.

کلیدواژه ها:

نظامی گنجوی ، خسرو و شیرین ، فرهاد ، ادبیات داستانی ، توصیف مینیاتوری