چیستی عقول عرضیه از منظر شیخ اشراق و ملاصدرا

مقاله ای که پیش روست به بررسی عقول عرضی از منظر شیخ اشراق و ملاصدرا می پردازد. عالم تجرد عقلی (عالم مجرداتتام) متشکل از عقول طولی و عقول عرضی می باشد.در ضمن این مقاله به مباحثی چون مجرد بودن عقول عرضی، چگونگی اختلاف عقول، و نیز چگونگی صدور کثرت از اینعقول پرداخته میشود. عقول عرضی در عرض هم قرار دارند و رابطه علی و معولی بین آنها نیست و این قسم از عقول را ابنسینا نمی پذیرد.شیخ اشراق علاوه بر عقول طولیه به عقول عرضیه یا ارباب انواع نیز معتقد است، که آنها را به دو قسم می داند؛ گروهی که بهجهت مشاهده طبقه طولیه عقول حاصل می شوند؛ یعنی همان عالم مثال، وگروهی که از جهت اشراق طبقه طولیه به وجود می آیند. ملاصدرا عقل مشایی را می پذیرد و با نظامی که آنها ترتیب داده اند پیش می رود (هر چند عقول طولی را در ده عقل منحصرنمی داند). ایشان با الهام از نظریه مثل افلاطونی و انوار متکافیه شیخ اشراق، درصدد اصلاح نظریه عقل مشایی برآمده و نظریهعقول عرضی را وارد نظام فلسفی خویش می کند.

کلیدواژه ها:

عالم ، تجرد ، عقل ، عقول عرضی ، شیخ اشراق ، ملاصدرا