تحلیل مقایسه ای شاخص فقر چندبعدی1 در اسلام و اقتصاد متعارف

از آنجا که بشر با نیازهای متنوعی روبروست، عدم تامین آنها هم باعث پدیده فقر چندبعدی میشود لذا نیاز به رویکرد چندبعدی جهت اندازهگیری فقر، اخیرا موردتوجه اقتصاددانان قرار گرفته و به تعیین شاخصهایی برای فقرچندبعدی پرداخته اند و سه رویکرد درآمدی (رفاهی)، قابلیتی و مشارکت اجتماعی را برای آن برشمردهاند. بررسی مفهوم فقر در فقه و معارف اسلامی نیز روشن میسازد که اسلام دیدی جامع تر نسبت به فقرچندبعدی داشته و بعضی از اقسام و ابعاد فقری که در اسلام مورد اشاره قرار گرفته در اقتصاد متعارف هرگز یافت نمیشود که این نیز به دلیل تفاوت در اصول و مبانی آن دو است. همچنین مقاله حاضر به مقایسه رویکردهای فقر چندبعدی در اسلام و اقتصاد متعارف پرداخته است و این نتیجه حاصل گردیده که در اسلام رویکرد درآمدی و تعیین یک خط فقر مدنظر قرار نمیگیرد، ولی معیارهای فقیر شرعی بیشتر به جنبه فقر نسبی توجه دارد تا فقر مطلق، و اسلام با تاکید بر رفع فقر نسبی به دنبال رفع نابرابری و نزدیک کردن طبقات مختلف اجتماعی به یکدیگر است. مواردی نظیر تامین ابزار تولید برای فقرابهجای کمک مستقیم مالی از سوی معصومین(ع) و همچنین بحث عدم اجبار افرادبه کار غیر مورد علاقه و غیر تخصص، به رویکرد قابلیتی و ورود مفهوم شان و منزلت در فقه به رویکرد مشارکت اجتماعی (در حالت منزلت شغلی) در اقتصادمتعارف شبیه بوده و معیارهای خط فقر اسلامی را با فقر نسبی در اقتصاد متعارف متفاوت میکند و در واقع رعایت شان و لیاقت، معیاری جزیی تر است تا سطح زندگی اقتصادی افراد در هر طبقه نیز با یکدیگر فاصله زیادی نداشته باشد.

کلیدواژه ها:

فقر ، فقر نسبی ، فقر مطلق ، فقر قابلیتی ، فقر چند بعدی