ارزیابی شاخص های پایداری زیست محیطی و کشاورزی در حوزه های آبریززرینه رود و سیمینه رود

در مناطق خشک و نیمه خشک، کشاورزی منجر به کاهش تراز سطح آب دریاچه های بزرگ مانند دریاچه آرال، دریاچه ارومیه، دریاچه هامون و دریاچه بختگان شده است. هدف اصلی از انجام این تحقیق ارزیابی پایداری زیست محیطی و کشاورزی حوزه های آبریز زرینه رود و سیمینه رود به عنوان بزرگترین زیرحوضه های دریاچه ارومیه میباشد. شاخص پایداری با استفاده از معیارهای عملکرد اطمینان پذیری، برگشت پذیری و آسیب پذیری محاسبه شد. در این تحقیق همچنین شاخص کمبود آب آبیاری برای مناطق کشاورزی مورد تحلیل قرارگرفت. مقادیر تقاضای آبیاری و شاخص کمبود آب آبیاری )تقاضای برآورد نشده( با استفاده از مدل WEAP21 محاسبه و شاخصهای پایداری کشاورزی و زیست محیطی بدست آمد. نتایج نشان داد که شاخص پایداری زیست محیطی حوزه های آبریز زرینه رود و سیمینه رود در جهت تامین نیاز زیست محیطی دریاچه ارومیه در طی دوره مورد مطالعه بهترتیب برابر 0/39 و 0/41 میباشد. همچنین شاخص پایداری کشاورزی بهترتیب برابر 0/64 و 0/74 به دست آمد. مقادیر شاخص کمبود آب آبیاری نیز نشانداد که تقاضای آبیاری برای کلیه مناطق کشاورزی به طور کامل تامین نشده است. نتایج فوق نشان داد که حوزه های آبریز زرینهرود و سیمینه رود هم از لحاظ زیستمحیطی و هم از لحاظ کشاورزی ناپایدار است. با توجه به اینکه در طی دوره مطالعه تغییرات سطح زیرکشت در اکثر مناطق کشاورزی روند افزایشی داشته است، بنابراین میتوان نتیجه گرفت که توسعه کشاورزی و اضافه شدن برداشت های آب برای مصارف کشاورزی عامل اصلی ناپایداری زیست محیطی و کشاورزی است.

کلیدواژه ها:

آسیب پذیری ، اطمینان پذیری ، برگشت پذیری ، دریاچه ارومیه ، مدل WEAP21