بررسی حیاط در معماری ایران با تاکید بر وجوه کارکردی آن در خانه های سنتی

حیاط، جوهره هر بنای معماری است؛ که در گذر زمان دستخوش تغییرات گسترده ای شده تا جایگاه آن در حد عامل جدا کننده ساختمان از خیابان افول یابد. ارتباط تضعیف شده این فضا با سایر فضاها در خانه های معاصر ایران، این تحقیق را بر آن داشت تا با توجه به اثر حیات بخشی حیاط و نقش پراهمیت آن در رفع نیازهای مادی و معنوی ساکنین، به بررسی کارکردهای این عنصر کلیدی در معماری ای بپردازد که متعلق به همین سرزمین بوده و بر پایه فرهنگ و خواست های همین مردم شکل گرفته است؛ تا آنجا که هویت بنا از آن نشات می گیرد و حیاط به عنوان برترین فضا برای سکونت انتخاب می شود. بدین ترتیب و در جهت ارایه الگویی مناسب و اصیل برای زندگی که جایگزین وضعیت نامطلوب و فضای بی هویت مسکن امروز باشد؛ بررسی کارکردهای حیاط به عنوان مهم ترین و عمده ترین موضوع در معماری خانه های سنتی ایران، بهترین راه حل به نظر می رسد. پژوهش حاضر در همین راستا و با استفاده از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و منابع کتابخانه ای (کتب، مقالات و ...)، پس از تعریف کلی و تشریح مفاهیم حیاط، به بررسی مهم ترین عملکردهای آن در خانه های سنتی می پردازد. نتایج حاکی از آن است که حیاط در خانه های سنتی، علاوه بر عملکردهایی چون: سازماندهی فضایی، ایجاد حریم و خلوتگاه، تامین نور و تهویه و دید مطلوب، تفکیک قلمرو خصوصی و عمومی، پیوند دهنده انسان با طبیعت است و نقش فرهنگی، اجتماعی، اقلیمی و زیبایی شناسانه دارد. همچنین محل استراحت و تفریح اهل خانه بوده و دربرگیرنده تمام فعالیت های روزانه آنهاست.

کلیدواژه ها:

کارکرد حیاط ، معماری ایرانی ، نقش حیاط ، خانه های سنتی