بررسی اثرات تغییر کاربری اراضی بر دبی پیک سیلاب در حوضه آبخیز داربکلا

بررسی دقیق مجموعه عوامل زیست محیطی نشان می دهد که علاوه بر اغتشاشات جوی، بر اثر عواملی مانند دخالت انسان در چرخه طبیعی آب از طریق تخریب پوشش گیاهی در عرصه های آبخیز، کاربری غیر اصولی اراضی، توسعه سطوح غیر قابل نفوذ و امثال آن احتمال سیل خیزی در مناطق گوناگون افزایش یافته است. از این نظر سطح مناطق سیلخیز در کشور فزونی یافته و بسیاری از شهرها، روستاها، تاسیسات صنعتی و کشاورزی و اماکن مسکونی در معرض خطر سیل گیری قرار گرفته اند. شناسایی اصولی مناطق خطرساز و سیل خیز در داخل حوضه آبخیز از جمله مقدمات بسیار مهم در کنترل سیل و کاهش خسارات ناشی از آن محسوب می گردد. در این راستا به جهت بررسی تغییرات کاربری اراضی حوزه با استفاده از تصاویر لندست 5 . 7 به ترتیب مربوط به سال های 1986 و 1992 و 2001 و شناسایی مناطق مولد سیل در حوضه های آبخیز، اولویت بندی زیر حوضه ها به عنوان یک اقدام پیشگیرانه سیلاب با استفاده از نرم افزار GIS و HEC-HMS انجام پذیرفت. در این تحقیق با استفاده از مدل SCS و روش تکرار حذف انفرادی زیرحوضه ها و شاخص ویژه سیلاب زیرحوضه ها و واحدهای کاری حوضه آبخیز مورد مطالعه از نظر سیل خیزی اولویت بندی شدند. سپس با همین روش سهم مشارکت پوشش گیاهی در تولید رواناب و دبی پیک سیلاب در زیر حوضه ای که بیشترین سهم سیل خیزی را داشت تعیین گردید. بررسی پتانسیل سیل خیزی حوضه های آبخیز به منظور مکان یابی پروژه های آبخیزداری از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. نتایج نشان داد که بیشترین سهم مشارکت مربوط به زیرحوضه ها و واحدهای کاری است که تولید رواناب بیشتری در واحد سطح داشتند، و همچنین زیرحوضه هایی که دارای دبی اوج بالاتری بودند، الزاما سهم مشارکت بیشتری در سیل خروجی از حوضه نداشتند.

کلیدواژه ها:

اولویت بندی مناطق سیل خیز ، تغییرات کاربری اراضی ، شاخص ویژه T HEC-HMS ، SCS ، f