شناسایی مواد بوم پارچه با تکیه گاه کاغذی مسجد ملا اسماعیل یزد، ایران

کتیبه ازجمله مهمترین عناصر تزیینات وابسته به معماری محسوب میشود که در بازه های زمانی با روشهای متعدد و مصالح گوناگون، زینت بخش بناهای تاریخی گردیده است. کتیبه پارچه ای با تکیه گاه کاغذی مسجد ملا اسماعیل یزد یکی از یادگارهای به جامانده از دوره قاجار است که دارای نقوش گیاهی و آیات قرآنی بوده و بر روی دیوار نصب شده است. اثر مذکور و کتیبه های مشابه دیگر؛ کمتر در ایران موردتوجه قرار گرفته اند و مطالعات صورت گرفته در این زمینه بسیار کم است. مطالعه ی اینگونه کتیبه ها ازلحاظ دسته بندی نوع الیاف، رنگ و بستها با توجه به دورههای تاریخی موثر بوده و با بررسی انواع کتیبه های پارچه ای، میتوان به دسته بندی طیفی از مواد تشکیل دهنده انواع کتیبه های پارچه ای در دوره های مختلف دست یافت. هدف اصلی این تحقیق بررسی نوع مواد به کار رفته برای ساخت کاغذ تکیه گاه، بست و رنگ کتیبه بوده است. نتایج حاصل از روشهای کلاسیک و دستگاهی که مشتمل بر SEM-EDX و FTIR بوده حاکی از آن است که چسب و ماده بومکننده پارچه از دسته کربوهیدراتها، جنس پارچه؛ پنبهای و نوع الیاف کاغذ از نوع الیاف خمیر کهنه پارچه و رنگدانه های موردبررسی آلی و رنگ گذاری با فن آبرنگ بوده است. فن اجرای کتیبه این گونه بوده که هنرمند پارچه را روی کاغذ چسبانیده و عملیات مهره کشی را برای سهولت در اجرای خطوط بر روی پارچه انجام داده و بعد از رنگ گذاری؛ کتیبه را بر روی دیوار نصب نموده است

کلیدواژه ها:

کتیبه ، مسجد ملااسماعیل ، SEM-EDX ، FTIR ، شیمی کلاسیک