مثنی و معدود در ایرانی میانه و نو

بقای برخی اشکال مثنی ایران باستان در عملکرد «معدود»، شکل خاصی از اسم که فقط بعد از اعداد استفاده می­شود، به صراحت در سغدی تصدیق می­شود، همانطور که در سال ۱۹۷۹ در مقاله­ای تحت عنوان «درباره جمع و مثنی در سغدی» نشان دادم. در آن مقاله، فقط چند نکته در مورد انتقال احتمالی معدود در برخی دیگر از زبان­های ایرانی مانند پشتو و اوستایی بیان کردم. در طی سال­هایی که از انتشار آن می­گذرد، من و دیگران متوجه شدیم که فرم­هایی را که می­توان به عنوان معدود توصیف کرد، می­توان در خوارزمی و نیز در تعدادی از زبان­های جدید ایرانی، اعم از شرقی و غربی یافت. ساخت واژه و واج­شناسی تاریخی بیشتر این زبان­ها کم شناخته شده است. در نتیجه، اگر کسی این شکل­ها را جداگانه ببیند، دستیابی به نتیجه قطعی درباره منشا آن دشوار است. بنابراین، هدف اصلی این مقاله، جدا از تمایل به ادای احترام به همکار عزیز و برجسته ­ام، جمع آوری تمام مطالب مربوطه در یکجا است تا بتوان به عنوان یک کل به آن نگاه کرد.