سیری در اندیشه سیاسی و اجتماعی پروین اعتصامی

در این مقاله با تقسیم شاعران به سه نحله کلی سیاست پردازان ، سیاست گریزان و شاعران متعهد از منظر نسبت شعر و اندیشه سیاسی آنان ، به جستجوی اندیشه ها و رویکردهای سیاسی و اجتماعی پروین اعتصامی از خلال اشعار او می پردازیم و نمونه هایی از شعر سیاسی و اجتماعی او را در این عرصه ها تقسیم بندی و ارایه می کنیم . آن گاه با نقل آرا و داوری های ناقدان و صاحب نظران در باب اندیشه ها و مواضع متجلی در سروده های پروین ، این داوری ها را نیز در سه دسته کلی قرار می دهیم . برخی پروین را فاقد اندیشه های سیاسی و اجتماعی مشخص و منسجم و افکار او را در مجموع گذاشته گرا ، ایستا ، سنتی ، محافظه کارانه و غیر انقلابی خوانده اند .بعضی متقابلا وی را نوگرا ، زمان شناس ، تحول خواه ، پیکار جو و انقلابی دانسته اند ، و سرانجام جمعی در میانه این دو طیف با نگاهی بینابینی و متعادل تر به درون مایه های سیاسی و اجتماعی شعر پروین نگریسته و احیانا نوعی دوگانگی ، ابهام و تناقض در آن یافته اند . مدعای این مقاله آن است که پروین اعتصامی را نه شاعری سیاست پرداز و سیاسی سرا و نه سراینده ای سیاست گریز و فارغ از دغدغه های سیاسی و اجتماعی ، بلکه شاعری متعهد می توان خواند و سروده های او نیز واجد یکانگی و یکسره تجلی تعهد شاعر و نمود متناسب آن به نسبت مقولات مختلف اخلاقی ، اجتماعی و سیاسی است .

کلیدواژه ها:

شعر ، تعهد ، اندیشه سیاسی ، فلسفه سیاسی ، نظریه سیاسی