اثر تغییرات دی اکسیدکربن، تابش فرابنفش و رطوبت بر عملکردو ترکیبات متابولیکی برگ گندم نانTriticum aestivum L

خشکی، تابش فرابنفش و افزایش غلظت دیاکسیدکربن سه فاکتور عمده محیطی هستند که آینده غذایی بشر را تحت تاثیر قرار خواهند داد. هدف از پژوهش گلخانهای حاضر، بررسی عملکرد و برخی ترکیبات متابولیکی برگ گندم نان رقم پیشتاز تحت تاثیر سطوح مختلف دیاکسیدکربن (400 و 900 میکرو مول بر مول هوا)، تابش فرابنفش (سه سطحC, B, A-UV به ترتیب با شدت 18 ,25 و 40 میکرو وات بر سانتی متر مربع) و کمبود آب آبیاری (به میزان 60 ٪ظرفیت مزرعه) بوده است. نتایج نشان داد که با کاهش طول موج تابش فرابنفش، میزان رنگدانههای آنتوسیانین، فلاونویید و کاروتنوییدهای برگ گندم نان افزایش و عملکرد دانه یافت. اما افزایش غلظت دیاکسیدکربن میزان رنگدانههای آنتوسیانین و فلاونویید برگ را کاهش داد. کمبود آب نیز منجر به کاهش مقادیر فلاونویید و کاروتنوییدهای برگ گندم نان گردید. با کاهش طول موج تابش فرابنفش و افزایش غلظتدی اکسیدکربن میزان کربوهیدراتهای برگ کاهش یافت و تغییر میزان آب آبیاری در اغلب موارد تاثیر زیادی بر میزان کربوهیدراتهای برگ نداشت. فلاونوییدهای برگ با کاهش طول موج تابش فرابنفش و کمبود آبیاری افزایش یافت ولی این مقدار با افزایش غلظت دیاکسیدکربن کاهش یافت. در کل با کاهش طول موج تشعشع فرابنفش میزان کلروفیل برگ کاهش یافت. اما این تغییر در غلظتهای مختلف دی اکسیدکربن و مقادیر متفاوت آب آبیاری روند یکسانی نداشت. میزان پروتیینهای محلول برگ گندم نان نیز با کاهش طول موج تابش فرابنفش و افزایش غلظت دیاکسیدکربن و تنش آبی کاهش یافت. در کل میتوان چنین نتیجه گرفت که در آینده چنانچه در خرد اقلیم تغییراتی نظیر آنچه در این آزمایش شبیه سازی رخ دهد، میزان کربوهیدراتها و پروتیینهای محلول غلات به ویژه گندم نان که از مهمترین محصولات غذایی جهان میباشد کاهش پیدا خواهد کرد. و با کاهش بنیه گیاه میزان عملکرد این محصول راهبردی کم شد.

کلیدواژه ها:

تابش فرابنفش ، دیاکسیدکربن ، تنش کم آبی ، گندم نان ، ترکیبات متابولیکی برگ ، عملکرد