مدل یابی معادلات ساختاری مولفه های اقتصادی و فرهنگی تاثیرگذار بر رفتار مصرفی انرژی در جوامع شهری

کارایی مصرف انرژی، از دغدغه های مهم اقتصادی در جوامع شهری میباشد که بیش از 70درصد جمعیت کشور را به خود اختصاص داده است. از طرفی با توجه به اینکه در دهه گذشته، شاخص بهره وری انرژی که از مولفههای هدفگذاری شده در سیاست های اقتصاد مقاومتی است، کاهش یافته، ضروری است که سیاست هایی جامع، کارآمد و منسجم در راستای بهبود بهره وری و کارایی مصرف انرژی در کشور، طراحی و اتخاذ شوند. بهینه سازی مصرف انرژی در جوامع شهری، تحت تاثیر عوامل و مولفه های متعددی است که یکی از این مولفه های تاثیرگذار، عوامل فرهنگی- اجتماعی میباشد و این امر به دلیل وجود عنصری به نام نگرش و رفتار مصرفی در میان اعضای هر خانوادهای است که ریشه های فرهنگی- اجتماعی داشته و به تبع آن، تنها ابزارهای فرهنگی- اجتماعی در دگرگونی و اصلاح آن موثر هستند؛ اما این دسته از عوامل، کمتر در تحلیل بحث مصرف و رفتار مصرفی، موردتوجه محققان بوده اند. در پژوهش حاضر، رفتار مصرفی انرژی در جامعه شهری با رویکرد اقتصادی- اجتماعی، تحلیل شده و با استفاده از داده های مبتنی بر نظر خبرگان کارشناس در این حوزه و نیز تکنیک تحلیل عاملی و مدلیابی معادلات ساختاری (لیزرل)، به تحلیل دقیق و علمی در این زمینه پرداخته شده است. براساس نتایج به دست آمده از مدل مذکور، سیاست های اقتصادی چه از نوع قیمتی و چه غیرقیمتی تاثیر قابل قبولی در راستای بهبود و اصلاح رفتار مصرفی انرژی در جامعه شهری ندارند و رابطه ضعیفی بین این دسته از مولفه ها و رفتار مصرف انرژی در خانوارهای شهری وجود دارد. در نقطه مقابل، باورها و هنجارهای اجتماعی و ملی، تاثیر بسزایی بر رفتار مصرفی داشته و در حال حاضر، منشا اصلی شکلگیری و جهتدهی الگوی مصرف انرژی در جوامع شهری ایران میباشد. البته در این میان، تاثیر بالقوه ارزش های دینی و اخلاقی بر باورها و هنجارهای اجتماعی و ملی نیز به اثبات رسیدو با توجه به تاثیر مستقیمی که برای این دسته از مولفههای فرهنگی- اجتماعی بر رفتار مصرفی انرژی در جامعه شهری مشاهده گردید، میتوان ظرفیت بالایی را برای نگرشها و ارزشهای دینی- اخلاقی برای بهبود رفتار مصرفی در جامعه شهری قایل بود.

کلیدواژه ها:

مصرف انرژی ، رفتار مصرف انرژی ، سیاست های اقتصادی ، مدل یابی معادلات ساختاری ، مولفه های فرهنگی