مراتب تجلی توحید در کیفیات کالبدی اجتماعی مساجد ایرانی

ازدیرباز بناهای مذهبی یکی از اساسی ترین عناصر تشکیل دهنده شهرهای اسلامی بودند و تداوم حضور بناهای مذهبی در فرم و ساختار شهر از زمان ایجاد اولین شهرهای اسلامی تاکنون با حیات آنها همراه بود. شهر ایرانی هم عمق و غنای تمدن اسلام را با بهره گیری از روح معنویت نشان می دهد. این امر به گونه ای است که اعتقاد به توحید و ایمان به تعالیم اسلام به عنوان اندیشه زیبایی شناسی دین اسلام در هویت شهر ایرانی اسلامی، تجلی می یابد. مسجد به عنوانمحل سجود، خضوع، عبادت و ایجاد ارتباط با پروردگار و اظهار بندگی در پیشگاه خداوند، از قداست و عظمت خاصی در فرهنگ اسلامی برخوردار است. شهرهای قدیمی و کهن در تاریخ ما گنجینه ای است از فن و معرفت و خلاقیت پیشینیان که در طول ده ها قرن با وجود فراز و نشیب های مختلف و تجربی فراوان شکل گرفته است. مطالعاتاندیشمندان ایرانی و خارجی در خصوص بافت های تاریخی شهرها نشان دهنده ویژگی های منحصر به فردی است که جز به کرامت و دوراندیشی انسان های این مرز و بوم میسر نمی گردید. در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی نقش توحید، به عنوان یکی از اصول دین اسلام، در کیفیات کالبدی اجتماعی مساجد ایرانی پرداخته می شود تا جایگاه ویژه آن به لحاظ کالبدی و فضایی مورد بررسی قرار گرفته و مراتب تجلی توحید در مساد ایرانی روشن گردد.

کلیدواژه ها:

توحید ، مسجد ، مساجد ایرانی ، معماری مساجد ، کالبد اجتماعی